Κάθε χρόνο όπως και σήμερα, συναντιούνται ο νους μας, Ποντίων και μη, με τις ψυχές των αδικοχαμένων χιλιάδων συμπατριωτών μας, για να τελέσουμε μνημόσυνο, το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, ως προσφορά γι’ αυτούς που εκδιώχθηκαν και θανατώθηκαν άδικα, γιατί ήταν Έλληνες, γιατί ήταν χριστιανοί, διότι απλά ανάσαιναν και ήθελαν να ζουν στην πατρίδα τους και αυτό ήταν ενάντιο στα σχέδια των Νεότουρκων Οθωμανών.
Είναι αυτές οι μέρες που όταν πλησιάζουν μας θυμίζουν τη βαναυσότητα που μπορεί να φτάσει το ανθρώπινο είδος όταν φανατιστεί, πως με ένα σύνθημα, με ένα μανιφέστο, με ένα πυροτέχνημα μπορεί ο γείτονας να κατασφάξει το γείτονα, τον συμβίο του, τον αδερφό του, το φίλο χωρίς να έχει ουδεμία προηγούμενη πρόκληση.
Είναι αυτές οι ημέρες που αναλογίζομαι σε πιο σημείο έφτασε ο δάσκαλος του Χίτλερ, ο Κεμάλ, και εξαφάνισε χιλιάδες ανθρώπους.
Σε προηγούμενες ομιλίες μου, τόνιζα πως σκοπός μας δεν είναι ο φανατισμός και η διχόνοια, δεν είναι η διαιώνιση της εχθρότητας, μοναδικός σκοπός και απαίτηση είναι η κατάθεση μίας συγγνώμης, η μεταμέλεια για την αποτρόπαια, προμελετημένη και καλοσχεδιασμένη πράξη αφανισμού μίας ολόκληρης φυλής, καθώς η γενοκτονία είχε ως αποτέλεσμα εκείνη η ειρηνική, εύφορη γη της ανατολής να γίνει βωμός αίματος 353.000 νεκρών συμπατριωτών μας… Εκείνη η γη που αναζητά συγγνώμη για μια τελική δικαίωση. Δεν θα στεγνώσει ποτέ αλλιώς αυτή η γή, θα παραμείνει κόκκινη, βαμμένη με το αίμα των
προγόνων μας.
Βλέπουμε όμως ότι η Τουρκική πλευρά όχι μόνο δεν δείχνει μεταμέλεια αλλά προκαλεί με τακτικές του παρελθόντος, αρνείται εμφατικά την αναγνώριση της γενοκτονίας και παραποιεί βάναυσα την ιστορία λέγοντας πως εμείς τους ανοίξαμε πόλεμο και αυτοί βρίσκονταν σε νόμιμη μάχη, ήταν δήθεν σε άμυνα. Δεν υπάρχει όμως μεγαλύτερη αδικία και πιο κραυγαλέο ψέμα από αυτό.
Παράλληλα με την επίμονη στάση των Τούρκων φυτρώνουν και στην Πατρίδα μας κάθε τόσο, τη Μητροπολιτική Ελλάδα, φωνές προδοτικές, που τρέφουν τις τουρκικές απόψεις και αναρωτιέμαι, ποιος είναι ο απώτερος σκοπός τους, γιατί θέλουν να παραχαράξουν την ιστορία, γιατί θέλουν να σβήσουν την μνήμη και να λεκιάσουν τον αγώνα των νεκρών μας, γιατί αμφισβητούν αποφάσεις επιστημόνων και ειδικών όπως τη Διεθνή Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών, η οποία το 2007 αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ελλήνων Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.
Όταν λοιπόν ο πολιτικός, που έχει ορκιστεί στο σύνταγμα να υπηρετεί την πατρίδα και τους Έλληνες πολίτες εκφράζεται με αυτόν τον απεχθή τρόπο. ο νούς μας πάει στο πονηρό, καθώς εγείρονται ερωτηματικά για την αιτία υποκίνησης τέτοιων δηλώσεων ενάντια στην πατρίδα και τους εθνικούς μας αγώνες. Μήπως λοιπόν θα πρέπει να αφυπνιστούμε και να φανατιστούμε κι εμείς περισσότερο; Μήπως θα πρέπει να οπλιστούμε με περισσότερο θάρρος και τόλμη; Θα πρέπει σίγουρα σύντομα λοιπόν να οργανωθούμε, να ενωθούμε, να αρματωθούμε με γνώση, καθώς η γνώση του Ιστορικού μας παρελθόντος αποτελεί τη βασικότερη προυπόθεση για τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας. Kαι ενώ η πατρίδα μας διανύει τα χειρότερα χρόνια των τελευταίων 40 ετών, τα χειρότερα όπως φαίνεται δεν αργούν να έρθουν, καθώς γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε την καλύτερη γειτονιά γύρω μας.
Μας επιβουλεύονται όλοι και περιμένουν την κατάλληλη στιγμή τα οφέλη από τη δική μας καταστροφή.
Παρακάτω θα παραθέσω όσο πιο σύντομα μπορώ τη μνημοσύνη για τους συμπατριώτες μας, το μαρτύριο για το οποίο έχουν γραφτεί τόμοι ολόκληροι, άνθρωποι σπουδαίοι έχουν αφιερώσει τη ζωή τους για τη μελέτη και την έρευνα των όσων διαδραματίστηκαν στη Περιοχή του Πόντου από το 1915-1921, όπου τελειώνει η φάση της γενοκτονίας με τη συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή πληθυσμών. Βέβαια το δράμα των Ποντίων δεν τελείωσε εκεί, οι Πόντιοι τα βρήκαν όλα δύσκολα και εδώ στη μητροπολιτική Ελλάδα, δεν έχαιραν καλύτερης αντιμετώπισης από τους εδώ συνέλληνες, κυρίως λόγω της συμπεριφοράς της σαστισμένης κυβέρνησης από την μεγάλη εισροή.
Τα άσχημα όμως τα πέρασαν το 1937 από τους μπολσεβίκους κυρίως αυτοί που διέφυγαν προς τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής των πληθυσμών και δεν επέλεξαν το μακρύ ταξίδι, αυτό όμως είναι ένα άλλο σκληρό και ξεχωριστό κεφάλαιο που μπορούμε και πρέπει να εξετάσουμε κάποια άλλη στιγμή.
Θα ξεκινήσω με το γεωγραφικό προσδιορισμό του Πόντου. Ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου, αποικία των αργοναυτών, των Ελλήνων που αναζήτησαν στα βάθη της Ανατολής την οικονομική τους και εμπορική τους εξέλιξη και τα κατάφεραν άψογα.
Ο Ιάσωνας και οι άνδρες τους από νωρίς επέβαλε ειρηνικά το Ελληνικό στοιχείο και τον πολιτισμό και τον εγκατέστησαν ολοκληρωτικά εκεί, καθώς μέχρι και σήμερα στην περιοχή του Πόντου υπάρχουν κρυφοχριστιανοί που διατηρούν τη γλώσσα και τον πολιτισμό.
Τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, αυτής της αφιλόξενης θάλασσας που μετονομάστηκε σε Εύξεινο αργότερα, αγκαλιάζει τις 6 γεωγραφικές περιφέρειες του Πόντου, που εκτείνονται σε 300 χιλιόμετρα περίπου βάθος από άκρη σε άκρη, με τις οροσειρές, τα οροπέδια και τα σημαντικά ποτάμια να καλύπτουν τα όρια της Πατρίδας μας. Σινώπη, Πάφρα, Σαμψούντα, Τραπεζούντα, Ριζούντα, Βατούμ, όλα Πόντος, όλα Ελληνικά, το πάζλ που συνθέτει αυτό τον ιερό Χάρτη.
Αναφέρθηκε σε αυτόν ο ίδιος ο Ομηρος, ο πατέρας και δάσκαλος όλων, κατά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και αργότερα ο Ηρόδοτος ο μέγιστος αυτός Ιστορικός, ο Ξενοφώντας και ο σπουδαίος Πλούταρχος στην περιγραφή της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Στη περιγραφή του τελευταίου, στα κείμενα του, ο μέγας Στρατηλάτης αναφέρεται πως δεν κατευθύνθηκε στον Πόντο καθώς εκεί ζούσαν φύλα ελληνικά και ειρηνικά. Να μήν ξεχάσουμε να αναφερθούμε στον μεγάλο ιστορικό Στράβωνα ο οποίος καταγόταν από τη Αμάσσεια, και το Διογένη το Κυνικό, τον δάσκαλο των κυνικών φιλοσόφων γνωστός και για το πιθάρι που κατοικούσε, ο οποίος είχε τόπο καταγωγής τη Σινώπη.
Μία σπουδαία ιστορία λοιπόν που γέννησε και εξέθρεψε έναν δυνατό ελληνικό πολιτισμό, σπουδαία μνημεία, πανεπιστήμια, λιμάνια εμπορίου, εξέλιξη στις τέχνες και στα επαγγέλματα συνέθεσαν για αιώνες το κάδρο μίας σπουδαίας φυλής που συνυπήρχε ειρηνικά με άλλους λαούς της ανατολής και διέπρεψε. Με τον ερχομό δε της Βυζαντινής εποχής, εγκαθιδρύεται ο χριστιανισμός, στήνονται ακόμα μεγαλύτερα και λαμπρότερα μνημεία και οι Πόντιοι δημιουργούν μία δική τους αυτοκρατορία που δεν θα διαρκέσει πολλούς αιώνες πρακτικά, και θα προσφέρει πεδίον μελέτης πολιτισμού λαμπρόν για πολλούς περισσότερους αιώνες.
Το 1204 λοιπόν ο Αλέξιος και ο Δαυίδ Κομνηνός, αυτοί οι σπουδαίοι πόντιοι βυζαντινοί ιδρύουν το βασίλειο της Τραπεζούντας, επισημοποιούν την αυτοκρατορία και φέρνουν την περιοχή και τον σπουδαίο αυτό λαό ένα βήμα πριν την παγκόσμια μεγάλη εξέλιξη, ένα βήμα πριν το μεγάλο άλμα, το άλμα των ανακαλύψεων, των εξερευνήσεων της πολιτιστικής και πολιτισμικής εξέλιξης, ένα βήμα που τελικά δεν κατάφεραν να πραγματοποιήσουν ποτέ οι Έλληνες, καθώς ενώ έστρωναν το χαλί τους το τράβηξαν κάτω από τα πόδια τους οι Οθωμανοί τούρκοι.
Η Οθωμανική αυτοκρατορία 6 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης καταλαμβάνει την Ποντιακή αυτοκρατορία και την καταστρέφει συθέμελα. Τα λιμάνια της Γένοβας, της Μασσαλίας, της Νίκαιας και της Βενετίας προχωρούν κανονικά, τα δικά μας όμως αυτά της μαύρης θάλασσας, μυρίζουν μόνο φωτιά και καμμένο. Ο μονοκέφαλος αετός υποστέλλεται και αρχίζουν τα μαρτύρια των Ελλήνων του Πόντου όπως και τον άλλων χριστιανικών λαών της περιοχής.
Πριν μπούμε λοιπόν στην τελευταία πράξη της τραγωδίας, το κεμαλικό καθεστώς των νεότουρκων και την πράξη της γενοκτονίας των προγόνων μας, να αναφέρουμε ότι στις 6 μητροπόλεις του Πόντου, στη Ροδόπολη, την Τραπεζούντα, την Κολωνία, την Νεοκαισσάρεια, τη Αμάσεια και την Κερασούντα, παραδίδονται προς καταστροφή οι μέχρι τότε, πάνω από 1000 εκκλησιές, 22 Μοναστήρια με1600 ιερείς, 1037 σχολεία με 1247 καθηγητές και δασκάλους, πρόκειται για μία ισχυρή φλόγα ελληνισμού η οποία σβήνει επιθετικά και βίαια.
Οι πιό μελανές ημέρες της ιστορίας του Πόντου ξεκινούν το 1915, όταν οι νεότουρκοι με τις ευλογίες των Γερμανών συμμάχων τους εκπονούν σχέδιο αποτρόπαιο, ταχύ και βίαιο, εξόντωσης κάθε ίχνους λαού χριστιανικού, που μπορεί να σταθεί εμπόδιο στα εμπορικά σχέδια τους. Σχέδιο εξόντωσης που ξεκινά με τον αφανισμό 1,500.000 αρμενίων μέσα σχεδόν σε ένα μόνο έτος. Οι Αρμένιοι υπολογίζονταν τότε περίπου σε 2 εκατ. και έμειναν από αυτούς σκορπισμένοι στην Ασία μισό εκατομμύριο. Πρόκειται για εκατόμβη νεκρών. Παράλληλα έχει ξεκινήσει και ο αφανισμός των Ελλήνων του Πόντου, αυτών που ο Κεμάλ μισούσε περισσότερο απ’ όλους και τους θεωρούσε υπεύθυνους για τη μιζέρια των συμπατριωτών του. Τα συμφέροντα των Γερμανών και η αρωγή τους στα σχέδια των τούρκων αποδεικνύονται από το παρακάτω απόσπασμα, ενός εγγράφου της Deutsche Paelestin Bank που υποκινεί τους νεότουρκους με τα παρακάτω λόγια: «Εμείς οι Τούρκοι πεινάμε, βασανιζόμαστε, γιατί οι Έλληνες κρατούν στα χέρια τους το εμπόριο και το βιός μας. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για όλα. Ως πότε θα κλείνουμε τα μάτια στην εκμετάλλευσή τους; Διακόψτε κάθε συναλλαγή μαζί με τους γκιαούρηδες, κάθε επαφή μαζί τους”.
Ας δώσουμε παραπάνω έμφαση στις συμβουλές του Γερμανού στρατηγού Λίμαν φον Σάντερς προς τους Τούρκους του Κεμάλ καθώς ο ίδιος αισθάνεται κάπως άβολα προς την κοινή ευρωπαϊκή γνώμη από τα αποτρόπαια εγκλήματα κατά των Αρμενίων. Λέει λοιπόν ο Γερμανός σύμμαχος των Τούρκων δίνοντας πατρική συμβουλή με την επιστολή του:
«Σας διαβεβαιώνω ότι, οι παγωνιές και το κρύο του χειμώνα, η μεγάλη υγρασία, ο ήλιος και ο τρομερός καύσωνας του καλοκαιριού, οι ασθένειες και ο εξανθηματικός τύφος και η χολέρα, οι κακουχίες και η ασιτία, θα φέρουν το ίδιο αποτέλεσμα που λογαριάζετε εσείς με το δικό σας σχέδιο. Δηλαδή να τους καθαρίσετε με σφαγές.”
Κανονικά! εδώ θα έπρεπε η ομιλία μου να κλείσει και να αρχίζει η επιμνημόσυνη δέηση για τους νεκρούς προγόνους μας καθώς οι μάσκες πέφτουν μια για πάντα. Οι γερμανοί και οι κυρίως οι εκτελεστές του σχεδίου Τούρκοι είναι έκθετοι διότι είχαν προαποφασίσει ολοκληρωτική εκκαθάριση. Εξολόθρευσαν ολόκληρους λαούς, όταν έχει τόση αξία η ζωή ενός παιδιού και ενός ανθρώπου για τον σύγχρονο πολιτισμένο χριστιανό, είναι τότε ανυπολόγιστο ηθικά αυτό που διαπράχθηκε στην περιοχή του Πόντου, την πατρίδα μας.
Συνεχίζοντας ο Γερμανός στρατηγός κλείνει:
«με το σύστημα που σας προτείνω ο θάνατος των Ελλήνων είναι σίγουρος, επιπλέον οι γυναίκες τους δε θα γεννούν και έτσι το δημογραφικό πρόβλημα θα λυθεί, ενώ η μισητή και άτιμη γενιά των ελλήνων θα ξεκληριστεί σε μια γενιά, μια για πάντα, και εσείς θα αποκτήσετε συμπαγή τουρκική ομοιογένεια.”
Τη 19η Μαΐου ο Κεμάλ αποβιβάζεται στην Κερασούντα με πρόσχημα να επιβάλει την τάξη στη περιοχή όπου δρά ο Τοπάλ Οσμάν με τους Τσέτες του. Αυτοί εκτελούν ήδη σχέδιο εκκαθάρισης των Ποντίων, ο Κεμάλ τον συγχαίρει και του προτρέπει να συνεχίσει απρόσκοπτα το έργο του.
Να αναφέρουμε εδώ πως ο Τοπάλ Οσμάν είναι ο υπαίτιος για πάνω από 70000 νεκρούς Πόντιους αθώους και ανυπεράσπιστους. Καταγόμενος από τη Σαμψούντα εργάζονταν ως χαμάλης στο λιμάνι, μέχρι που πήγε στους βαλκανικούς πολέμους, επέστρεψε κουτσός και ένα ανθρωπόμορφο τέρας, εξού και το Τουρκικό προσωνύμιο Τοπάλ που θα πεί κουτσός. Ήταν αυτός που ευθύνεται για την ερήμωση του Δυτικού Πόντου. Εξολόθρευσε 70.000 χιλιάδες αθώους, είναι η απάντηση στον υπουργό Παιδείας Ν. Φίλη που ξεστόμισε πριν μερικούς μήνες αυτή την Υβρη, ας μελετήσει λοιπόν τον Τοπάλ Οσμάν. Οι τούρκοι για να τιμήουν τον Ήρωα τους Τοπάλ Οσμάν Φερεντίν του έστησαν μνημείο στην Κερασούντα στο οποίο έγραψαν: Αφιερωμένο στη τιμή του για τον απελευθερωτικό αγών, εξολόθρευσε τους ρωμιούς της μαύρης θάλασσας και τους πέταξε στην άσπρη θάλασσα εννοώντας το Αιγαίο.
Οι νεότουρκοι λοιπόν ξεκινούν να εισβάλουν στα χωριά, στις πόλεις, στα σπίτια, στις εκκλησίες και τα σχολεία κι έτσι αρχίζει το 1915 το μαρτύριο και το μαρτυρικό τέλος. Οι ιστορίες πολύ σκληρές και οι εικόνες απάνθρωπες, οι πρακτικές των ισλαμιστών άγγιξαν και ξεπέρασαν των όρια της κτηνωδίας. Ναι φέρθηκαν σαν ζώα λυσσασμένα και μανιασμένα για αίμα.
Στέλνουν τους άντρες από 19- 45 ετών με το πρόσχημα επιστράτευσης μετά τους βαλκανικούς πολέμους στις 21/7/14 σε τάγματα εργασίας.
Λόγω διαφορετικής θρησκείας και εθνικότητας δεν τους δίνουν όπλα και μάχιμες θέσεις, αλλά τους στέλνουν στα βάθη της Ασίας, στα τάγματα εργασίας τα επονομαζόμενα και αμελέ ταμπουλού. Με πρόσχημα την ασφάλεια του κράτους έχουν προσχεδιάσει σίγουρο θάνατο για όλους. Δε γλιτώνει κανένας, εκτοπίζονται όλοι οι άνδρες στα βάθη της Ασίας, φτιάχνοντας δρόμους, σκάβοντας σε ορυχεία και λατομεία, κυριαρχεί η εξουθένωση, πείνα, κακοποίηση, εξάντληση, ασθένειες, εξαθλίωση, πόνος και στο τέλος ο θάνατος όλων.
Δικαίως αργότερα ονομάστηκαν Τάγματα θανάτου. Αν προσπαθήσουμε να αισθανθούμε όσα ένιωσαν οι συμπατριώτες μας σε εκείνα τα τάγματα θα καταρρεύσουμε από τα δάκρυα και από ένα φανταστικό πόνο. Κανένας δεν γλίτωνε από αυτό το μαρτύριο γιατί δεν υπήρχε σκοπός, δεν υπήρχε ελπίδα, εξαθλίωση και πόνος μέχρι να έρθει βασανιστικά η κατάρρευση και ο θάνατος.
Στο εσωτερικό του Πόντου, στα άλλοτε ανθισμένα μέρη της πατρίδας από την πρόοδο, την προκοπή, τον Θεό και τον πολιτισμό, έρχεται το σχέδιο του Λευκού θανάτου, να τα εξαφανίσει όλα για πάντα ως μία ανάμνηση. Τί ήταν ο λευκός θάνατος; Το βαρύ χειμώνα του 1916 οι Τούρκοι εισβάλλουν στις πόλεις και τα χωριά του Πόντου με πρόσχημα τη μεταφορά Ποντίων σε περιοχές που εκκενώθηκαν από την εκκαθάριση των Αρμενίων. Εισβάλλουν οι Τούρκοι στις πλατείες, τους μαζεύουν και αναχωρούν εντός ολίγων λεπτών για το δικό τους Άουσβιτς. Αναχωρούν για το πουθενά. Τουλάχιστον για τους Εβραίους υπάρχουν οι τόποι μαρτυρίου όπου αποδίδουν τιμές και καταθέτουν συγγνώμη οι μετέπειτα γενιές.
Για εμάς, τα δικά μας εκτελεστήρια είναι σπαρμένα παντού, δεν υπήρχε ούτε καν Άουσβιτς, υπήρχε μόνο ο θάνατος. Γενοκτονία αλά τούρκα ονομάζει το λευκό θάνατο σε βιβλίο του ο Π. Ενεπεκίδης. Μέσα στον παγετό δεν επιβίωνε κανείς το σκληρό χειμώνα του 1916, αρρώστιες, παγετός, κόπωση, πείνα και κανένας προορισμός συνθέτουν το παζλ του μεγαλύτερου νεκροταφείου που υπήρξε ποτέ.
Ήταν όλοι οι δρόμοι ένα απέραντο νεκροταφείο εξουθενωμένων Ποντίων, γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων εξαντλημένων ανθρώπων.
Το 1917 συνέβη όμως επίσης κάτι τραγικό. Ενώ οι Τούρκοι βρίσκονται στη διάρκεια εκτέλεσης γενοκτονίας, οι Ρώσοι παράλληλα υπόσχονται να βοηθήσουν τους Έλληνες να ιδρύσουν αυτόνομο κράτος, κάτι που δε βλέπει με καλό μάτι ούτε και ο Βενιζέλος στην Ελλάδα, και ενώ περιμένουν όλοι το αυτονόητο, στη Ρωσία ανεβαίνουν στην εξουσία οι μπολσεβίκοι, οι υποσχέσεις πέφτουν στο κενό, ο Βενιζέλος δεν στέλνει ποτέ βοήθεια και οι Τούρκοι εντείνουν τότε τις εκκαθαρίσεις και τις επισπεύδουν με ακόμα σκληρότερη στάση.
Σταθμός λοιπόν στις πρακτικές των Τούρκων είναι η σύλληψη για προδοσία 177 ατόμων που συλλαμβάνονται και στοιβάζονται στο ψυχιατρείο Αμάσειας στο κτίριο Τιμαρχανέ. Επιφανείς άνδρες, ιατροί, ιερείς, δάσκαλοι και καθηγητές. Στήνονται τα δικαστήρια ανεξαρτησίας όπως τα ονομάσαν οι Τούρκοι. Δικάζονται νομιμοφανώς με την κατηγορία: όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά προσπάθησαν να ιδρύσουν ανεξάρτητο κράτος αποσπώντας μέγα μέρος από την αυτοκρατορία και συγκεκριμένα από τα ρωσικά σύνορα μέχρι τη Σινώπη. Καταδικάζονται και εκτελούνται την 5η Σπετεμβρίου του 1921, στο δικαστήριο που στήθηκε στο κτίριο της γαλλικής σχολής με πρόεδρο του δικαστηρίου τον Εμίν Μπέη. Εκτελέστηκε όλο το άνθος του ποντιακού ελληνισμού, καθώς μετά την πρωινή θεία λειτουργία και την νεκρώσιμη ακολουθία που τέλεσαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους κρεμάστηκαν στην πλατεία κοινή θέα.
Η απόφαση βγήκε την 7η Σεπτεμβρίου 1921, ώρα 4 το απόγευμα. Όλοι οι κατάδικοι φώναζαν «ΑΣ ΚΟΛΣΟΥΝ ΑΤΑΛΕΤΙΝΙΖΕ», δηλαδή «συγχαρητήρια στη δικαιοσύνη σας». Ο μόνος που μπόρεσε να μιλήσει ήταν ο νεαρός δημοσιογράφος από την Τραπεζούντα, ο Νίκος Καπετανίδης. Ο Εμίν Μπέης ξεγελάστηκε νομίζοντας ότι είχε λυγίσει και τον άφησε να μιλήσει, θέλοντας να τον ξεφτιλίσει. «Εγώ κύριε Πρόεδρε» είπε με φωνή σταθερή, «δεν αγωνίστηκα ποτέ για Ανεξάρτητο Πόντο. Εγώ μια ζωή αγωνίστηκα για την Ένωση του Πόντου με την Ελλάδα». Με κραυγές του στημένου ακροατηρίου, βγήκε κατακόκκινος από θυμό ο πρόεδρος Εμίν Μπέης από το δικαστήριο. Όταν το πρωί οδηγούσαν τους καταδικασθέντες στην πλατεία της Αμάσειας για κρέμασμα, έβαλαν επικεφαλής πρώτο στην πομπή τον αρχιμανδρίτη, γέροντα 70 ετών, Πλάτωνα Αϊβαζίδη («αν υπάρχει κάποιος ένοχος, αυτός είμαι εγώ», είχε πει, προσπαθώντας να σώσει τους συγκαταδίκους του), και πάνω στο στήθος του, στο ράσο, καρφίτσωσαν την απόφαση.
Μένει μονάχα τώρα πια ένα κομμάτι μικρό αντίστασης, οι ήρωες αντάρτες του Πόντου, αυτοί που διέφυγαν στα βουνά και δεν υπέκυψαν μέχρι τελευταίας πνοής. Ήταν η μόνη ένοπλη απάντηση, καθώς ουδέποτε κατέφθασε βοήθεια από την μητροπολιτική ελλάδα. Πραγματικοί ήρωες πολέμησαν επιδεικνύοντας μέγιστο θάρρος, δείχνοντας ότι κατέχουν στοιχεία ηρωισμού όπως των αρχαίων σπαρτιατών, των κρητικών, των μεσολογγιτών και άλλων. Ο Στέλλιος Κοσμίδης και ο Χρήστος Παπαδόπουλος από τη Σαμψούντα και φυσικά ο Κοτζα Αναστάς ο οποίος είναι ένα κεφάλαιο ηρωισμού από μόνος του. Αυτοί είναι μόνο ενδεικτικά κάποιοι από τους πρωτοπόρους ήρωες του Πόντου. Μόνοι τους επέφεραν πολλές ζημιές στον τουρκικό στρατό και στους Τσέτες.
Για να δείξουμε τη τεράστια δυναμική του ποντιακού αντάρτικου αναφέρω ότι συνολικά στον Πόντο, σύμφωνα με έκθεση του, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, στις αρχές του 1921, υπολογίζει συνολικά σε ολόκληρο τον Πόντο τους 15.000 περίπου άνδρες που στελέχωναν τα ένοπλα σώματα. Παρόλες τις προσπάθειες προσέγγισης τόσο του στρατού από τους ίδιους τους αντάρτες οι οποίοι ήρθαν σε επαφή με τμήματα στη Μικρά Ασία, όσο και από Πόντιους που υπηρετούσαν στον Ελληνικό και στο Ρωσικό Στρατό, αλλά και της κυβέρνησης από επιφανείς Ποντίους της διασποράς, τόσο η κυβέρνηση του Βενιζέλου όσο και μετέπειτα αδιαφόρησε με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος που εκμεταλλεύτηκε ο Κεμάλ για να οργανωθεί. Το Ποντιακό αντάρτικό δεν νικήθηκε ποτέ. Ενδεικτικό είναι ότι παρά την ήττα του Ελληνικού Στρατού και την εκκένωση της Μικράς Ασίας πολλοί οπλαρχηγοί δήλωσαν αποφασιστικότητα να συνεχίσουν τον ένοπλο αγώνα μέχρι τέλους.
Μόνο μετά από πιέσεις της ελληνικής κυβέρνησης και υπό το βάρος της ευθύνης των χιλιάδων αμάχων τους οποίους προστάτευαν, πείστηκαν να καταθέσουν τα όπλα και να συζητήσουν τις διαδικασίες μετάβασης στην Ελλάδα. Εντούτοις οι πιο σκληροτράχηλοι από όλους, αποφάσισαν συνειδητά να παραμείνουν στα προγονικά τους χώματα και να πέσουν αγωνιζόμενοι μέχρις εσχάτων.
Ο Πόντος ήταν η πατρίδα τους για 30 και πλέον αιώνες και δεν συζητούσαν με τίποτα τη μετάβαση τους στη μητροπολιτική Ελλάδα. Ανάμεσα τους ο Κοτζά Αναστάς ο οποίος στις 23 Ιανουαρίου 1923 δολοφονήθηκε σε ενέδρα στο σπίτι του επιστήθιου παιδικού του φίλου και μοίραρχου της χωροφυλακής στο χωριό Ερζενούς της Ερπας όπου φιλοξενούταν.
Τελευταίο προπύργιο αντίστασης αποτέλεσε η επτάκωμος Σάντα. Οι Σαντέτες πολέμησαν όλο το 1923 μέχρι τα μέσα καλοκαιριού το 1924 σε δυσπρόσιτες οροσειρές αρνούμενοι επανειλημμένως οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με τους Τούρκους. Ο τουρκικός Στρατός δεν στάθηκε ικανός να τους εξοντώσει. Ήταν τέτοιος ο άθλος τους που αναφέρω τα εξής:
α. Τον Σεπτέμβριο του 1922 υπογράφθηκε η συνθήκη της Λωζάννης και σταμάτησαν οι εχθροπραξίες με την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού.
β. Το Ιανουάριο του 1923 υπογράφθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών.
Στην ουσία η Σάντα πολέμησε μόνη της πάνω από ένα χρόνο.
Μόνο τον Σεπτέμβριο του 1924 και αφού είχαν προξενήσει με τη δράση τους διπλωματικό θέμα μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας, αναγκάστηκε να επέμβει η επιτροπή ανταλλαγής πληθυσμών. Μόνο τότε οι μαχητές της Σάντας σταμάτησαν τον ένοπλο αγώνα και μεταφέρθηκαν άλλοι στην Ελλάδα και άλλοι στην Ρωσία. Ο αρχικαπετάνιος τους, ο Ευκλείδης Κουρτίδης ή καπετάν Ευκλείδης, όπως ήταν γνωστός, εγκαταστάθηκε στη Νέα Σάντα και το 1937 σκοτώθηκε σε ατύχημα.
Έτσι το 1924 ακριβώς δέκα χρόνια μετά την έναρξη του αιματηρού αγώνα, το 1914, τα όπλα σίγησαν. Ένας αγώνας κυριολεκτικά υπέρ βωμών και εστιών έσβησε. Η ποντιακή εποποιία πέρασε στην ιστορία.
Αναφέρει ο πόντιος συγγραφές- ιστορικός, Γεώργιος Ανδρεάδης:
«Δεν πειράζει φουρτούνα ήταν και θα περάσει» ήταν τα λόγια υποδοχής με τα οποία το Ελληνικό Κράτος υποδέχτηκε παρηγορώντας τους γκρεμοτσακισμένους πρόσφυγες, όταν
έφταναν στις ακτές τις Ελλάδας το 1922, μετά από ένα σεισμικό ξεριζωμό που όμοιο του δεν ξανάζησε το γένος των Ελλήνων στις τρεις και πλέον χιλιάδες χρόνια ιστορίας. Προσκυνώντας τα ιερά λείψανα των ατιμωτικά χαμένων προγόνων μας, θα δανειστώ από τον ίδιον συγγραφέα την παράφραση της παραπάνω φράσης:
ΦΟΥΡΤΟΥΝΑ ΗΤΑΝ… ΑΛΛΑ ΠΟΤΕ ΔΕ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ!
Τέλος γνωρίζοντας πως ίσως να έχω κουράσει λίγο τους αναγνώστες, αλλά θεωρώντας μέγιστο χρέος προς τους προγόνους μας να αναφερθώ έστω και επιγραμματικά σε όλα τα προηγούμενα, θα ήθελα να κλείσω αναφέροντας αυτούσια δύο τρία περιστατικά που δείχνουν το ήθος, την ποιότη,α την περηφάνεια αυτών των ανθρώπων που δεν κατάφεραν να επιβιώσουν από τις σφαγές των λυσσασμένων τούρκων.
Γι’ αυτούς αξίζει να δώσουμε ολόκληρη τη ζωή μας! Δίπλα στη μαύρη θάλασσα υπάρχει μια κόκκινη θάλασσα με αστέγνωτο ποντιακό αίμα 353.000 σωμάτων και οι ψυχές τους μας εκλιπαρούν καθημερινά για δικαίωση ,ηχούν στα αυτιά μας ως σαν ερινύες, είναι οι φωνές που μας φέρνουν ως εδώ κάθε φορά να μνημονεύσουμε και να διαμαρτυρηθούμε και να μην τις αφήσουμε ποτέ μόνες απροστάτευτες..
Επιστολή του μελλοθάνατου έμπορου Τραπεζούντος Αλέξανδρου Ακριτίδη προς τη σύζυγο του:
Γλυκυτάτη μου ΚλειώΣήμερον ετελέσθη εν τη φυλακή λειτουργία και εκοινωνήσαμε όλοι, περί τους 100 από διάφορα μέρη. Έχει αποφασισθεί ο δια της κρεμάλας θάνατος. Αύριον θα πηγαίνουν οι 69, μεταξύ αυτών οι 5 Τραπεζούντιοι και θα γίνει ο δι’ αγχόνης θάνατος.Την Τρίτην δεν θα είμεθα εν ζωή, ο Θεός να μας αξιώσει στους ουρανούς και σε σας να δώσει ευλογίαν και υπομονήν και άλλο κακόν να μη δοκιμάσετε.Όταν θα μάθετε το λυπηρόν γεγονός να μη χαλάσετε τον κόσμον, να έχετε υπομονή.Τα παιδιά να παίξουν και να χορέψουν. Να τα κανονίσεις όλα όπως ξέρεις εσύ. Αντίο, βαίνω προς τον πατέρα και συγχωρήσατέ μου.ΥμέτεροςΑλ. Γ. Ακριτίδης
Και ένα πρωινό βροχερό και παγωμένο του Απριλίου του 1917 ξεκίνησαν οι 12 οικογένειες για τη σωτηρία ή τον θάνατο, χωρίς κανένα εφόδιο. Μάζευαν στο δρόμο χόρτα και σαλιγκάρια και με αυτά συντηρούνταν. Όταν βράδιασε, φθάσανε στο Τας-Χαν, όπου κατέλυσαν. Εκεί άναψαν φωτιά και για να ζεσταθούν και για να στεγνώσουν τα ρούχα τους, που ήταν μουσκεμένα από την ολοήμερη βροχή. Τη στιγμή που γύρω από τη φωτιά ζεσταίνονταν τα μέλη των δώδεκα αυτών οικογενειών, άνοιξε η πόρτα απότομα και μπήκε μέσα ένα νέο παιδί 16 χρονών καταβρεγμένο, παγωμένο και τρομαγμένο. Από την παγωνιά και τον φόβο δεν μπορούσε να μιλήσει, είχαν ακινητοποιηθεί τα σαγόνια του. Επί ένα τέταρτο της ώρας τον έτριβαν και τον ζέσταιναν ώσπου συνήλθε κάπως. Του έδωσαν τότε λίγα χόρτα και μερικά σαλιγκάρια ψημένα στη φωτιά να φάει γιατί ήταν θεονήστικος. Ανυπόμονοι οι άλλοι να μάθουν ποιος είναι και από που ήρθε τον είχαν κυκλώσει και περίμεναν να μιλήσει.
-Είμαι από το Κεπεκκλήσε της Τριπόλεως… άρχισε ο νέος με δυσκολία. Αφήστε με, δεν μπορώ να πω τι είδαν τα μάτια μου… αφήστε με. Είμαι τόσο ζαλισμένος! Κι έπεσε ξανά ανάσκελα.
Οι γύρω του κατατρόμαξαν και περίμεναν τη συνέχιση της διηγήσεως. Τους κοίταξε όλους, έτριψε λίγο τα χέρια για να ζεσταθεί και σε λίγο πήρε θάρρος.
-Είχαμε σκοπό να φύγουμε για τη Ρωσία, συνέχισε ο νέος με δυσκολία, όμως ήρθαν και μας ειδοποίησαν ότι θα εκτοπισθούμε…
Έτσι πολλοί από το Κεπεκκλησε και το Τζαλ, για να γλυτώσουν τον εκτοπισμό, βγήκαν στα βουνά με τις οικογένειές τους. Εκεί περίμεναν δέκα μέρες την προέλαση των Ρώσων. Όμως η προέλαση δεν έγινε ποτέ.
Τα μάτια όλων ήσαν στραμμένα προς το παλληκάρι εκείνο που ανάσαινε βαρειά και προσπαθούσε να ανασηκωθεί . Δύο – τρεις έτρεξαν κοντά του και τον ξανακάθισαν στη θέση του.
Πες μας, πες μας, παλληκάρι μου και μη μας βασανίζεις, παρακάλεσε ένας γέρος.
Ο νέος έκανε μια ακόμη προσπάθεια, και ξανακάθισε πιο καλά στη θέση του. Όλοι σώπασαν να ακούσουν….
Όταν είδαν κι απόειδαν οι φευγάτοι στα βουνά πατριώτες μου πως δε θα έλθουν οι Ρώσοι κατέβηκαν και παραδόθηκαν στους τούρκους. Οι τροφές τους είχαν τελειώσει και τα γυναικόπαιδα δεν άντεχαν πια… όμως τι να σας πω, τι είδαν τα μάτια μου… Ήταν τόσο φοβερό. Μερικούς σκότωσαν αμέσως ή τους σφάξανε μπροστά στα μάτια μας και τους άλλους τους άρχισαν με χοντρά ραβδιά στο ξύλο.
Εγύμνωσαν άνδρες και γυναίκες. Όταν πια τέλειωσαν αυτά, μάς ανάγκασαν όλους να γδυθούμε, άνδρες και γυναίκες και να βαδίσουμε. Βαδίσαμε έτσι, σε αυτά τα χάλια, δυο μέρες μέσα στα βουνά. Ο ένας ντρεπόταν τον άλλον και οι κακόμοιρες οι γυναίκες μας… προσπαθούσαν να σκεπασθούν με τα κουρέλια και τα τσουβάλια που βρήκαν σε ένα έρημο ελληνικό χωριό.
Ο νέος σκούπισε με το χέρι του τα δάκρυα που κύλησαν στα μάγουλά του. Εκλαιγε. Έκλαιγαν όλοι. Έκλαιγαν για αυτούς που τα υπέστησαν και έκλαιγαν για την ίδια τους την τύχη.
Μας πήγαιναν για το Καραχισάρ, συνέχισε το παλληκάρι αφού κάπως ησύχασαν όλοι. Για να πάμε στο Καράχισαρ, έπρεπε να περάσωμε το βουνό Είριπελ που ήταν χιονισμένο. Κρύος παγωμένος αέρας τρυπούσε τα γυμνά κορμιά μας. Εκεί ήταν το τέλος…
Κάπου 450 ψυχές πάγωσαν εκεί στο Είριπελ. Το πρωί το χιόνι τους είχε σκεπάσει όλους.
Ο νέος έκλαιγε με αναφυλλητά, όπως έκλαιγαν κι όλοι.
«Μάνα μου, μάνα μου», φώναζε ο νέος στα αναφυλλητά του. Την κρατούσα ως την τελευταία στιγμή.
«Και τον Ισαάκ, τον μικρό μου αδελφό, τον έσερνα από το χέρι, ώσπου τον άφησα κάτω… Δεν μπορούσε πια να περπατήσει. Νικόλα, μου είπε, κρυώνω, παγώνω… και έκλεισε το στόμα του. Επάγωσε… Τρεις σωθήκαμε… Εγώ έφυγα και πήγα στο Τζαλ, βρήκα ρούχα και έπεσα μέσα στα βουνά να βρω σωτηρία”.
Το βράδυ εκείνο, στο χάνι του Τας-Χαν ήταν κλαυθός και οδυρμός. Έκλαιγαν και ολοφύρονταν. Τι τους περίμενε πλέον;
Ο θάνατος, ένας θάνατος βασανιστικός και αργός.
Άλλη μαρτυρία..
Στην πόλη Μεζερέχ ξαφνικά ακούσαμε φωνές περίπου τριακοσίων μικρών παιδιών, μαζεμένων σε κύκλο. Είκοσι τσανταρμάδες –χωροφύλακες που κατέβηκαν από τα άλογά τους- χτυπούσαν σκληρά και ανελέητα τα παιδιά με τα μαστίγια και τα τρυπούσαν με τα ξίφη τους για να μην κλαίνε. Το θέαμα ήτο πρωτοφανές, φρικώδες! Τα παιδάκια έσκυβαν κι έβαζαν τα χεράκια τους πάνω στο κεφάλι για ν’ αποφύγουν τα χτυπήματα. Μία μητέρα που όρμησε για να σώσει το παιδί της δέχτηκε το ξίφος στην καρδιά κι έπεσε κατά γης. Πάθαμε νευρική κρίση! Παντού βλέπαμε πτώματα γυναικών, παιδιών και γερόντων.
Εύχομαι συμπατριώτες μου να ζήσουμε οι γενιές μας 100 χρόνια μετά ,να δικαιώσουμε τον άδικο χαμό των προγόνων μας, να ταπεινώσουμε τους αμετανόητους Τούρκους και να φιμώσουμε για πάντα τους αγνώμονες απάτριδες προδότες που κυκλοφορούν στη χώρα μας..έχω πίστη στο θεό και ελπίδα ακόμα σε αυτό το έθνος, να ξαναζήσει στιγμές μεγάλες ελληνικές και χριστιανικές.
Αιωνία τους η μνήμην. Ο Πόντος ζεί και θα ζεί πάντα στο νου και τις καρδιές μας.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου