Ομιλία Μητροπολίτου Ανδρέου στο Δελβινάκι, για την Επέτειο Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου

Ομιλία επί τη επετείω του Αυτονομιακού Αγώνος της Βορείου Ηπείρου (17.2.1914) και της υπογραφής του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας (17.5.1914)

—Α—

Με βαρειά καρδιά και με πόνο ψυχής ανεβαίνω σήμερα στο βήμα αυτό. Και θα ήθελα να έχω την δύναμη του Προφήτου Ιερεμίου για να θρηνήσω για όλα όσα συμβαίνουν στην πολύπαθη γη της Βορείου Ηπείρου.
Από την εποχή που καθιερώθηκε η παρούσα εκδήλωση από τον Προκάτοχό μου, τον μεγάλο και άγιο Ιεράρχη ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ, το βήμα αυτό ήταν βήμα πόνου και δακρύων. Γιατί ο αοίδιμος ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ μετέφερε στο ακροατήριό του, αλλά και γενικώτερα, στον Ελληνισμό και σ’ ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο, "το δράμα και το κλάμα", όπως έλεγε χαρακτηριστικά, των Βορειοηπειρωτών αδελφών. Ήταν τότε, που οι Βορειοηπειρώτες ήσαν δούλοι και σκλάβοι στο απαίσιο και απάνθρωπο κομμουνιστικό καθεστώς του Αλβανού δικτάτορα Ενβέρ Χότζα και του διαδόχου του Ραμίζ Αλία. Ήταν τότε που η ορθόδοξοι Αρχιερείς και Ιερείς εστέλλοντο στην εξορία ή εδολοφονούντο ή απεσχηματίζοντο, και οι Ναοί, τα Μοναστήρια κι όλα εν γένει τα σεβάσματα της Ορθοδόξου Πίστεως και λατρείας μετεβάλοντο σε στάβλους, αποθήκες, λέσχες και κινηματογράφους. Ήταν τότε, που οι φυλακές και οι εξορίες στέναζαν από τα πλήθη των Βορειοηπειρωτών, που χωρίς λόγο και αιτία κατεδικάζοντο σε βαρειές και εξοντωτικές ποινές. Ήταν τότε, που οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, πέρα από τις άθλιες συνθήκες διαβιώσεως, ζούσαν και πέθαιναν αβάπτιστοι, αλειτούργητοι, αστεφάνωτοι και ακήδευτοι. Κι ήταν ακριβώς τότε οι ώρες τις μεγάλης προσδοκίας να έλθει "το ποθούμενο", να φυσήξει ο αέρας της λευτεριάς στη γη των τόσων στεναγμών.

—Β—

Κι ήλθε κάποτε η πολυπόθητη ώρα. Τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα γκρεμίστηκαν. Και φάνηκε ότι το όραμα του Μητροπολίτου ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ θα γινόταν πραγματικότητα.
Αλλοίμονο, όμως! Η Ελλάδα, η Μάνα-Πατρίδα, ήταν εντελώς απροετοίμαστη για κείνη την κοσμογονία. Χωρίς πρόγραμμα, χωρίς προοπτική, άφησε να έλθουν στη χώρα χιλιάδες Βορειοηπειρώτες, καθώς και αμέτρητοι Αλβανοί λαθρομετανάστες. Το αποτέλεσμα ήταν διπλό: αφενός μεν άδειασε η Βόρειος Ήπειρος, αφετέρου δε είναι ήδη ορατός ο κίνδυνος να δημιουργηθεί Αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα, αλλά και να ανακινείται όλο και πιο έντονα το θέμα των εγκληματιών "Τσάμηδων".

Εις μάτην ο αοίδιμος ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ διεμαρτύρετο και υπεδείκνυε τα Εθνικώς επωφελή και πρέποντα. Με μια απάθεια και με ανεξήγητη αδιαφορία το Εθνικό κέντρο άφηνε τα πράγματα να κυλάνε στην τύχη τους, ενώ, δυστυχώς, επιχειρούσε να βάλει τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό στα γρανάζια των κομματικών του ανταγωνισμών. Εις μάτην και ο υποφαινόμενος, διάδοχος του αοιδίμου ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, προσπαθούσα να συγκρατώ την κατάσταση. Ατυχώς, το σαράκι του κομματισμού και της διαιρέσεως έκανε καλά τη δουλειά του, ώσπου φτάσαμε στις τελευταίες αλβανικές εκλογές.

-Γ-

Από την θέση αυτή είχε τονιστεί, και μάλιστα εντόνως, να μη συμπράξουν οι Βορειοηπειρώτες με κανένα από τα αλβανικά κόμματα και κυρίως το "δημοκρατικό" και το "Σοσιαλιστικό". Δυστυχώς, όμως, η πρόταση αυτή έπεσε σε ώτα μη ακουόντων. Έτσι, επήλθε η διάσταση και η διάσπαση της "Ομόνοιας", προς χαράν, φυσικά, των εχθρών και των ασπόνδων "φίλων" του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού. Ήδη με την ίδρυση νέου κόμματος (με την επωνυμία "Ελληνική Μειονότητα του Μέλλοντος") η διάσπαση φαίνεται ότι είναι οριστική...
Και ενώ η ηγεσία, μέσα, αλληλοϋποβλέπεται, τα δεινά όχι μόνο δεν έχουν σταματήσει, αλλά μάλλον, έχουν αυξηθεί και χειροτερεύσει. Έτσι, η Χειμάρρα βρίσκεται μονίμως στο στόχαστρο του Αλβανικού μισελληνισμού και της μισαλλοδοξίας. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της "ΟΜΟΝΟΙΑΣ", στις 24.4.2010, το αποκαλούμενο μέτωπο για την Εθνική Αλβανική Ενοποίηση, συνεδρίασε σε ιδιωτικό χώρο στη Χειμάρρα, με σκοπό να προκαλέσει τους κατοίκους, αφού οι συμμετέχοντες από Αλβανία, Κόσσοβο και Σκόπια καταφέρθηκαν κατά της Ελλάδος και της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητος της Βορείου Ηπείρου. Να σημειωθεί, ότι είχε προηγηθεί η αναγραφή προκλητικών συνθημάτων στις οδικές αρτηρίες, που διασχίζουν το χώρο της μειονότητος, ενώ "άγνωστοι" έσχισαν την Ελληνική Σημαία στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο του Βουλιαρατίου, αλλά και στα γραφεία της "ΟΜΟΝΟΙΑΣ" στούς Αγίους Σαράντα.
Εμείς έχουμε θέσει, κατ’ επανάληψη, το ερώτημα στούς εκάστοτε εν Ελλάδι κυβερνώντες:

Η Χειμάρρα, η Κορυτσά, οι Άγιοι Σαράντα, το Αργυρόκαστρο, είναι Βόρειος Ήπειρος; Κι αν είναι — που είναι — τι προτίθεστε κύριοι να κάνετε γι αυτές τις περιοχές; Η απάντηση; Η απάντηση ήταν και είναι μια εκκωφαντική σιωπή, που σημαίνει αδιαφορία και απραξία. Είναι η τακτική της υπεράγαν... ευγενούς αντιμετωπίσεως των κακοπραγούντων γειτόνων μας, των Αλβανών εν προκειμένω, αλλά και των Τούρκων και των Σκοπιανών. Σημεία, πράγματι, των καιρών όλα αυτά !
Όμως και οι περιουσίες των Βορειοηπειρωτών κινδυνεύουν, αφού οι Αλβανοί, αδίστακτοι στις μεθοδεύσεις τους, αρπάζουν βίαια τα κτήματα και τα χωράφια τους, επικαλούμενοι πλαστά σουλτανικά φιρμάνια.

—Δ—

Υπάρχουν και οι εν Ελλάδι διαβιούντες Βορειοηπειρώτες. Ήλθαν πριν από χρόνια, όταν έπεσαν τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα, σαν κυνηγημένα πουλιά. Πάλεψαν με πολλές δυσκολίες και αντιξοότητες. Κατόρθωσαν να σταθούν στα πόδια τους. Πολλοί αγόρασαν σπίτια, άνοιξαν επιχειρήσεις και ίδρυσαν συλλόγους και σωματεία. Και ως εδώ καλά. Έτσι έπρεπε να γίνει, αφού μια ζωή είχαν ζήσει στην ιδιαίτερη πατρίδα τους μέσα στην δυστυχία και στη στέρηση.
Όμως, στην προσπάθειά τους για να εξασφαλίσουν καλύτερους όρους ζωής, έχουν δώσει την εντύπωση, την εντύπωση λέγω, ότι δεν πολυενδιαφέρονται για την γη των πατέρων τους. Προσωπικώς, προσέξτε, δεν αμφισβητώ τον πατριωτισμό κανενός. Κανενός. Το λέω και το τονίζω. Και τοσούτω μάλλον, καθ’ όσον έχω γνωρίσει Βορειοηπειρώτες που ζουν στην Ελλάδα, αλλά η σκέψη, η καρδιά τους, το είναι τους βρίσκεται στη μαρτυρική πατρίδα τους. Και το όνειρό τους είναι να γυρίσουν, όσο γίνεται πιο γρήγορα, για να διαφεντεύσουν τον τόπο τους.
Όμως, πεποίθησή μου, και πεποίθηση όλων όσοι αγαπάμε τη Βόρειο Ήπειρο, είναι ότι οι εν Ελλάδι Βορειοηπειρώτες πρέπει να δραστηριοποιηθούν και να κινητοποιηθούν πιο δυναμικά. Γιατί, αν εξαιρέσει κανείς κάποιους, ελάχιστους πάντως, συλλόγους που δίδουν μια, έστω και αναιμική παρουσία, στα εθνικά δρώμενα, οι λοιποί βορειοηπειρωτικοί σύλλογοι ούτε φαίνονται, ούτε ακούγονται. Και είναι αυτό, ακριβώς, το παράπονο της Σ.Φ.Ε.Β.Α. και του ΠΑ.ΣΥ.Β.Α., ότι δεν έχουν αναπτύξει σχέσεις με τις Βορειοηπειρωτικές Οργανώσεις, αφού αυτές δεν δίνουν καμιά παρουσία και, φυσικά, καμιά δυνατότητα συνεργασίας για τον κοινό στόχο και σκοπό, που είναι η προσφορά ουσιαστικής βοήθειας στη Βόρειο Ήπειρο, η οποία συνεχίζει, ατυχώς, να χειμάζεται.

—Ε—

Είναι, λοιπόν, καιρός αγώνων και όχι εφησυχασμού ή, τυχόν, αδιαφορίας. Γιατί υπάρχουν και άλλα ζητήματα, που απαιτούν άμεσες και γρήγορες λύσεις, όπως το εκπαιδευτικό, το ζήτημα των συντάξεων του Ο.Γ.Α., (εδώ είναι να τρελαίνεται κανείς με τις μεθοδεύσεις της Ελληνικής Πολιτείας που ζητάει, αυτοί που παίρνουν, το έχουμε ξαναπεί αυτό αλλά το λέω για κάποιους που δεν το θυμούνται ή δεν το έχουν ακούσει: Αυτοί, οι Βορειοηπειρώτες, που παίρνουν τις συντάξεις του Ο.Γ.Α. απαιτεί η Ελληνική Πολιτεία να μένουν εδώ. Μα αν μείνουν και αυτοί εδώ έσβησε και η Βόρειος Ήπειρος. Ποιος θα μείνει στα χωριά ; Το είπαμε, το ξανάπαμε, γράψαμε, διαμαρτυρηθήκαμε, αλλά "στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα". Όταν έρχεται, όμως, ο Ερντογάν εδώ, ανοίγουν τα αυτιά τους και τρέχουν και κάνουν και υποκλίσεις γιατί είναι "ο Σουλτάνος" βλέπετε στον οποίον πρέπει να λέμε "πέκι αφέντη μου"). Άλλα θέματα είναι η απογραφή, η απογραφή του πληθυσμού με σαφή αναφορά στο θρήσκευμα και στην εθνικότητα, και υπό την επίβλεψη διεθνών παρατηρητών, του πληθυσμού της Αλβανίας, η οποία, διαφορετικά, θα μεθοδεύσει - και είναι σίγουρο αυτό - να παρουσιάσει τον αριθμό των Βορειοηπειρωτών στις 56.000, όπως, εδώ και χρόνια, ισχυρίζεται ότι είναι. Υπάρχει, ακόμη, και το θέμα των Ελληνοβλάχων, που έχει ανεπίτρεπτα χρονίσει. Εμείς (δηλαδή ο ΠΑ.ΣΥ.Β.Α., η Σ.Φ.Ε.Β.Α. κι εγώ) έχουμε κάνει, επανειλημμένως, κρούσεις προς την Βορειοηπειρωτική Ηγεσία, μέσα, αλλά, μέχρι στιγμής, δεν έχουμε δει κάτι το ουσιαστικό. Αν όμως, προσέξτε αδελφοί μου, η ομάδα αυτή που αποτελείται από 300.000 περίπου Ελληνοβλάχους χαθεί για τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό εξ’ υπαιτιότητός μας, τότε ας μην κατηγορούμε τους άλλους, αλλά μόνο τον εαυτό μας. Γιατί, "τοσαύτα παθόντες και πάσχοντες", χρόνια τώρα, δεν βάζουμε μυαλό και δεν διδασκόμαστε απ’ όσα, κατά καιρούς, μας διδάσκει η ιστορία.

—ΣΤ—

Τώρα είμαστε σε ένα σταυροδρόμι ιδιαίτερα κρίσιμο. Ακούγεται - χωρίς να ξέρουμε κι αν αληθεύει - ότι η υπερατλαντική Δύναμη κάνει σχέδια και κινεί τα νήματα για τη δημιουργία εθνικών μειονοτήτων στα δυτικά Βαλκάνια. Είπε κάποιος που το άκουσε αυτό "καλομελέτα κι έρχεται". Αν κρίνει κανείς από το ότι οι "Τσάμηδες" έχουν σηκώσει κεφάλι, και υποκινούμενοι από τους βουλευτές τους έχουν αποθρασυνθεί, εκτοξεύοντας απειλές εναντίον της Ελλάδος στη διαδήλωση που έκαναν το Σάββατο, 27 Μαρτίου 2010, έξω από την Ελληνική Πρεσβεία στα Τίρανα, όπου φώναζαν ανθελληνικά συνθήματα και έκαψαν Ελληνική Σημαία, παρακαλώ, πάνω στην οποία ήταν γραμμένο το όνομα του προέδρου της "Ομόνοιας" και δημάρχου Χειμάρρας Βασίλη Μπολάνου (βλ. "Πρωινός Λόγος της Δευτέρας", 29.3.2010), αν λοιπόν, κρίνει κανείς από αυτά και μόνο, τότε οι φήμες αυτές, που έρχονται και ξανάρχονται, πρέπει να έχουν ισχυρή δόση αληθείας. Γεγονός είναι, ότι "κάτι τρέχει" στα Βαλκάνια, που γειτονεύουν με την Πατρίδα μας. Ευρωπαϊκή Ένωση και ΝΑΤΟ έχουν ανοίξει διάπλατα την αγκαλιά τους για να δεχτούν και την γείτονα χώρα, την Αλβανία. Και από τη δική μας πλευρά ούτε μια υποτυπώδης προσπάθεια διαφωτίσεως Ευρωπαίων και Αμερικανών για τα όσα απεργάζεται η Αλβανία σε βάρος των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου. Ιδιαίτερα την εποχή αυτή, που κυριαρχεί το οικονομικό πρόβλημα, όλοι οι Έλληνες, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, ένα θέμα σκέπτονται και ένα θέμα τους απασχολεί. Το θέμα της οικονομίας. Και βλέπουμε τις κοκκορομαχίες των πολιτικών μας, οι οποίοι προσπαθούν να επιρρίψουν την ευθύνη της κρίσης ο ένας στον άλλο. Βλέπουμε τις παρελάσεις να γίνονται χωρίς τη συμμετοχή των μηχανοκινήτων και των οπλικών συστημάτων τού στρατού, για λόγους δήθεν "οικονομίας". Φοβούμαι, ότι μάλλον "ο Σουλτάνος" ο εξ Ανατολών έχει δώσει αυτό το σύνθημα και ο Θεός να με βγάλει ψεύτη. Γιατί γίνοται τόσες σπατάλες και όλη η οικονομία ρίχτηκε στο να μην μετέχουν στις παρελάσεις τα μηχανοκίνητα τμήματα του στρατοῦ. Τί να πεί κανείς; Σημεία των καιρών, ξαναλέω. Ακόμη, βλέπουμε να καταργούνται οι δεξιώσεις στις Ελληνικές Πρεσβείες και στα Προξενεία του εξωτερικού, πάλι για λόγους "οικονομίας". Και είπα σε κάποιους: Καλά το να δώσετε μια πορτοκαλάδα και ένα γλυκάκι μικρό είναι σπατάλη; Και όταν οι οργανώσεις οι Ομογενειακές του Εξωτερικού μας είπαν: Θα τα βάλουμε εμείς τα έξοδα των δεξιώσεων. Η Ελλάδα είπε όχι. Μα δεν είναι παρολογισμός; Δεν έχουμε τρελαθεί; Δεν είναι σαν να είναι η Χώρα μας ένα απέραντο φρενοκομείο, όπως έλεγε και ένας μακαρίτης πολιτικός; Νομίζω ότι έτσι είναι. Ακόμη βλέπουμε να χορηγείται η Ελληνική ιθαγένεια σε πλήθος λαθρομεταναστών, προς άγραν βέβαια, ψήφων. Βλέπουμε έναν πόλεμο κατευθυνόμενο εναντίον της δήθεν ..."αμύθητης" εκκλησιαστικής περιουσίας. Βλέπουμε μια επίμονη προσπάθεια απομακρύνσεως των θρησκευτικών συμβόλων από τα σχολεία, τα δικαστήρια και τα νοσοκομεία. Βλέπουμε κάποιους παράγοντες να δαιμονίζονται κυριολεκτικά από τη λέξη "Εθνικό", και την παιδεία να διολισθαίνει σε επικίνδυνες ατραπούς, και τη νέα γενιά να μη γνωρίζει, εν πολλοίς, την Εθνική μας ιστορία. Όλα αυτά, βέβαια, δεν εμπνέουν πολλή αισιοδοξία, κυρίως για το θέμα που ενδιαφέρει εμάς, το θέμα της Βορείου Ηπείρου. Όμως, ο Θεός και το Έθνος μάς θέλουν για τα δύσκολα. Εκείνο που προέχει είναι η ενότητα της Βορειοηπειρωτικής Ηγεσίας. Να περισταλούν οι εγωισμοί και οι φιλοδοξίες, και όλοι να δώσουν τα χέρια για το καλό της ιδιαίτερης πατρίδος τους. Αν γίνει αυτό, τότε όλα τα άλλα εύκολα θα ακολουθήσουν. Κι εμείς από το ταπεινό μας μετερίζι θα αγωνιζόμαστε για την ιερή υπόθεση της Βορείου Ηπείρου, χωρίς να μας επηρεάζει ούτε η οικονομική κρίση, ούτε το υποτονικό κλίμα των σημερινών καιρών.
Αδέλφια μας Βορειοηπειρώτες,
Εσχάτη ώρα εστί. Η φωνή της ιστορίας προστάζει ενότητα. Ο ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ διαμηνύει με την διαθήκη του: "ισχύς εν τη ενώσει". Οι καιροί τρέχουν και δεν μας περιμένουν.
Και οι ήρωες του Αυτονομιακού Αγώνα του 1914, που τιμούμε σήμερα, μας φωνάζουν και μας λένε με την προκήρυξη που είχαν κυκλοφορήσει τον Φεβρουάριο του 1914. Λένε, λοιπόν: "η Βόρειος Ήπειρος κηρύσσει την ανεξαρτησίαν της και προσκαλεί τους πολίτας της όπως υποβαλλόμενοι εις πάσαν θυσίαν, προασπίσωσι την ακεραιότητα του εδάφους και της ελευθερίας της από πάσης προσβολής" (προκήρυξη 17 Φεβρουαρίου 1914).
Αδέλφια μας Βορειοηπειρώτες,
Γνωρίζω πως αγαπάτε την ιδιαίτερη πατρίδα σας. Και τολμώ να πώ ότι την αγαπάτε περισσότερο απ΄ότι εμείς την ιδιαίτερη πατρίδα μας στον ελεύθερο Ελλαδικό χώρο. Δώστε τα χέρια, ενώστε τις καρδιές, υψώστε τα λάβαρα της ενότητας. "Και αγωνιστείτε μονοιασμένοι δυνατοί". Μαζί σας θα είναι ο Θεός και ο όπου γης Ελληνισμός.

Και "ει ο Θεός μεθ’ ημων. Ουδείς καθ΄ημών".

Ζήτω η Αυτόνομη Βόρειος Ήπειρος.

+ Ο Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Ανδρέας.