«INTEΡNETOMANIΑ» Μιά νέα μορφή ...εξάρτησης

Του καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ζούμε στην εποχή της πληροφορικής και της πληροφόρησης (που κατά το δοκούν και απροσδόκητα μεταλλάσσεται και σε παρα-πληροφόρηση, αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος) καθώς κομπιούτερς και, CD-ROM σε έγχρωμες οθόνες εντυπωσιακών και ταχυτάτων απεικονίσεων της ψηφιακής τεχνολογίας και αναμεταδόσεως μηνυμάτων θέλγουν και βοηθούν τους ειδικούς αλλά, φεύ, μπορεί και να εμπλέξουν σε “περιπέτειες” κάποιους συνανθρώπους μας όλων των ηλικιών και αμφοτέρων των φύλων.

Μέσα στο “ πνεύμα της εποχής “ ( οι Γερμανοί το αποκαλούν zeitgeist ) της πληροφορικής εντάσσονται διάφορα δίκτυα όπως και το γνωστό και διαδεδομένο πιά και στην Ελλάδα INTERNET - το διαδίκτυο - στα οποίο μπορούμε, με κάποιο κόστος, να έχουμε πρόσβαση όχι μόνο από το γραφείο μας στο Πανεπιστήμιο, την επιχείρηση ή τον οργανισμό αλλά και από το σπίτι μας τόσο εμείς όσο και τα παιδιά μας.

Οπως συμβαίνει και με κάθε άλλη μορφή εξέλιξης και υπέρβασης των συνόρων της ανθρώπινης γνώσης Τεχνογνωσία και η Τεχνολογία εξελίσσονται και προχωρούν πολύ πιό γρήγορα από την αναγκαία παράλληλη εξέλιξη των πλαισίων ηθικής και δεοντολογίας και της θέσπισης κάποιων, έστω άγραφων, κανόνων συμπεριφοράς απέναντι στον πλούτο πληροφοριών και της χρήσης τους.

Με άλλα λόγια η πρόσβαση και η χρήση των πληροφοριών και των εικόνων που κατά δισεκατομμύρια σελίδων παρέχονται στον χρήστη του INTERNET εξασφαλίζεται εφόσον ο χρήστης “υπογράψει” πληκτρολογώντας τον δικό του κομπιούτερ ότι είναι....”Ανω των 18 Ετών “ ή μέσα στα όρια που υπαγορεύει η κείμενη νομοθεσία της χώρας του πλανήτη μας στην οποία ζεί και προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση στο διαδίκτυο ο χρήστης!..

Οπως αποδεικνύεται στην καθημερινή πρακτική της εποχής των σούπερ - ταχυτήτων των ηλεκτρονικών μας υπολογιστών εικόνες και πληροφορίες που ΔΕΝ θα ήταν βατές σε ανήλικα πρόσωπα γίνονται βατές με την πληκτρολόγηση του κομπιούτερ μας. Και άν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς πρέπει να παραδεχθούμε ότι τα σημερινά παιδιά έχουν και μεγαλύτερη οικειότητα και καλύτερες γνωσεις χειρισμού Η/Υ απ΄ότι πολλά άτομα που θεωρούνται νομικά “ώριμα” έχοντας διαβεί το 18ο έτος της ηλικίας τους προ πολλού...

Υπάρχουν, όμως, πέραν των ηθικών προβλημάτων που εγείρονται και κάποιοι άλλου είδους “κίνδυνοι” από τη χρήση αυτών των πληροφοριακών δικτύων ακόμη και για τα ώριμα από νομικής απόψεως άτομα; Η απάντηση μοιάζει να είναι μαλλον ΝΑΙ !...

Τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες των επιστημόνων συμπεριφοράς επικεντρώνονται ΚΑΙ στο χώρο της επίδρασης που μπορεί να έχει η πολύωρη και μακρόχρονη χρήση δικτύων πληροφόρησης στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο και την κοινωνική συμπεριφορά του χρήστη. Ηδη ερευνητικές προσπάθειες τεκμηριώνουν σποραδικά κρούσματα ψυχωσικής συμπεριφοράς που συνδέεται με υπερβολική χρήση των κομπιούτερς σε άτομα με ανώριμες προσωπικότητες.

Μεσόκοπες κυρίες και άνεργα άτομα φαίνεται ότι είναι περισσότερο επιρρεπή να αναπτύξουν την σύγχρονη μορφή εξάρτησης που θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε “ Ιντερνετομανία...”

Σύμφωνα με τα ευρήματα μελέτης της Αμερικανίδας συναδέλφου Δρος Κίμπερλη Γιάνγκ που εξέτασε άτομα με άμεση πρόσβαση σε συστήματα ΙΝΤΕΡΝΕΤ ανατρέπονται προγενέστερα ευρήματα ερευνών που θεωρούσαν θύματα εξάρτησης μόνο τους άνδρες.

Χωρίς να οδηγηθούμε σε υστερικές αντιδράσεις μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συμπτωματολογία που προδίδει προβλήματα στη γένεση ή την εξέλιξή τους; Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι ότι κάποια άτομα μπορεί να θεωρηθούν εξαρτημένα από το διαδίκτυο ή «ιντερνετομανείς» εφόσον η συμπεριφορά τους περιλαμβάνει τουλάχιστον 4 από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :

1) Το ιντερνέτ βρίσκεται διαρκώς στη σκέψη τους

2) Αναλώνουν αυξανόμενα χρονικά διαστήματα για να αντλήσουν ικανοποίηση από τη χρήση του ιντερνετ

3) Παρουσιάζουν αδυναμία ελέγχου της επιθυμίας για χρήση του ιντερνετ

4) Αισθάνονται νευρικότητα και δείχνουν ευερεθιστικότητα όταν προσπαθούν να περιορίσουν ή να κόψουν εντελώς τη χρήση του διαδικτύου

5)Χρησιμοποιούν το ιντερνέτ ως “μέθοδο φυγής” από προβλήματα που τα απασχολούν ή για να ξεπεράσουν μια άσχημη ψυχική διάθεση

6) Αναγκάζονται να πουν ψέμματα σε συγγενείς και φίλους για το χρόνο που αναλώνουν στη χρήση του ιντερνετ

7) Θέτουν σε κίνδυνο μιά προσωπική σχέση ή επαγγελματικά ενδιαφέροντα καριέρας καθώς εμπλέκονται στον κόσμο του διαδικτύου

8) Εξακολουθούν να παίζουν στο ιντερνέτ μολονότι έχουν ήδη ξεπεράσει τον προύπολογισμό στα έξοδα των τηλεφωνικών συνδέσεων

9) Αισθάνονται συμπτώματα στερητικού συνδρόμου όταν αδυνατούν να έχουν πρόσβαση στο δίκτυο

10) Ασχολούνται με το δίκτυο περισσότερο χρόνο από αυτόν που αρχικά προγραμματίζουν

Οι “ιντερνετομανείς” μοιάζουν στις δομές προσωπικότητας, στον χαρακτήρα και το συναισθηματικό τους φάσμα με τους κλασικούς παθολογικούς παίκτες, αυτούς που αποκαλούμε τζογαδόρους διαφόρων μορφών ακριβώς επειδή τους διακρίνει η γνωστή αποτυχία ελεγχου της συμπεριφοράς τους χωρίς να βρίσκονται υπό την επίδραση ψυχοτρόπων ουσιών. Κυρίως για το λόγο αυτό και η θεραπευτική αντιμετώπισή τους στην γλώσα της ψυχοθεραπείας έχει εμφανή υποδομή ψυχοκοινωνικής δυναμικής.

Τι κρίμα, που μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της μοναξιάς και αλλοτρίωσης που σημάδεψε πικρόχολα το τέλος του 20ου αιώνα, μιά δεκαετία μέσα στον 21^ο αιώνα κάποιοι συνάνθρωποί μας θα βρούνε ”παρηγοριά” απορροφημένα στο μοναχικό κόσμο της συναρπαστικής έγχρωμης εικόνας στην οθόνη κάποιου ψυχρού, άψυχου, επιτραπέζιου ή laptop ηλεκτρονικού υπολογιστή....