μυθιστορήματος φρίκης. Τι πήγε στραβά; Τι ακριβώς έφταιξε;
Ο καθένας έχει κι’ από μια διαφορετική προσωπική εξήγηση. Η εκτίμηση μου είναι πως η ελληνική κοινωνία άλλαξε ρότα και μπήκε στην δίνη των ανεξέλεγκτα ραγδαίων εξελίξεων με την άνοδο του Πασόκ στην εξουσία. Κανείς σοβαρός μελετητής δεν μπορεί να αρνηθεί στον Ανδρέα Παπανδρέου την ιδιοφυία να ανατάξει την ελληνική κοινωνία βγάζοντας από το πολιτικό και κοινωνικό περιθώριο την μισή Ελλάδα. Που είχε εκεί εξοβελισθεί από την κληρονομιά του Εμφύλιου και τις συνακόλουθες παράλογες και ουσιαστικά άχρηστες πολιτικές διώξεις. Τα Πασοκ αποτέλεσε το μέσο με το οποίο γενιές ελλήνων ένοιωσαν ξανά πολίτες ισότιμοι αυτής της χώρας. Ήταν ένα επίτευγμα που ειρήνευσε τότε την χώρα επουλώνοντας με επιτυχία τις πληγές του Εμφύλιου και της δικτατορίας.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου όμως δυστυχώς δεν σταμάτησε εκεί. Αντί να εγκαταστήσει τον άξιο και μέχρι τότε διωκόμενο μισό ελληνικό πληθυσμό μέσα στο πολιτικό σύστημα, δίχως να ανατρέψει τις όποιες κλίμακες αξιών υπήρχαν και να υποστηρίξει κάποιες αρχές αστικής ηθικής, έδωσε το σύνθημα της εφόδου. «Να αλώσουμε το σύστημα από μέσα» ήταν το μήνυμα που προωθούσε η κομματική νομενκλατούρα των νεοπαγών ελλήνων σοσιαλιστών συνθηματολογώντας πως «το Πασόκ θα είναι στην κυβέρνηση αλλά ο λαός στην εξουσία…» Τα Δημόσιο έτσι μετατράπηκε σε θερμοκήπιο ανάπτυξης κομματικών στρατιών και τα οικονομικά του κράτους σε εργαλείο αναδιάταξης του ελληνικού πληθυσμού πάνω σε μια μορφολογία καινούργιων κοινωνικών οντοτήτων.
Το κράτος λοιπόν διέθεσε άφθονο χρήμα για την δημιουργία νέων τζακιών στον επιχειρηματικό στίβο, για την ανάδειξη μιας καινούργιας εύρωστης μεσαίας τάξης στηριγμένης όμως σε δημόσιες παροχές (υπάλληλοι των ΔΕΚΟ, φουρνιές εργολάβων και προμηθευτών του κράτους, λογής επαγγελματιών στις υπηρεσίες που σαν πυγολαμπίδες κινούνταν πάνω και γύρω από το κράτος, μεγάλος πληθυσμός απασχολούμενων και «ειδικών» στην επικοινωνία κλπ) και στην μετατροπή της κοινωνίας ουσιαστικά σε ραντζέρη. Τρεφόμενη από τις προσόδους του κράτους ολόκληρη η κοινωνία μετουσιώθηκε σε σπιτονοικοκύρη που ζούσε από τα ενοίκια που εισέπραττε. Από τις προσόδους δηλ που η πολιτική εξουσία μοίραζε σε εκείνους που ευνοούσε. Ρημάζοντας τα δημόσια ταμεία και δημιουργώντας ανασφάλεια και αβεβαιότητα.
Η ανασφάλεια είχε να κάνει με το γεγονός πως όποιος δεν είχε τις απαραίτητες προσβάσεις θα ήταν ανάμεσα σε αυτούς που θα έπαιρναν λιγότερα από τη διαμοιραζόμενη πίτα. Όπως επιτυχημένα αναφέρει ο Αρ. Δοξιάδης σε μια εξαιρετική του μελέτη, επειδή το κράτος δεν παρήγαγε πλούτο τα διαθέσιμα ήσαν πεπερασμένα. Ότι μπορούσε να εξασφαλισθεί ήταν από τα πενιχρά φορολογικά έσοδα και τον εξωτερικό δανεισμό. Έτσι, ο διαγκωνισμός για συμμετοχή στην μοιρασιά γινόταν δύσκολος και αδυσώπητος. Ιδιαίτερα όταν ήρθε, έστω για λίγο, και το άλλο μεγάλο αστικό κόμμα, η ΝΔ, στην εξουσία. Εξ ου και η ανάδειξη του κρατικού συνδικαλισμού σαν παράγοντα ουσιαστικού (μέσω αγώνων για μερίδιο στην προσοδοθηρία) εξασφάλισης κοινωνικής ισορροπίας αλλά και διατήρησης πολιτικής δύναμης.
Από την άλλη μεριά όμως επικρατούσε τα χάος. Για όσους δεν διέθεταν προσβάσεις στα κλειδιά που άνοιγαν τις πόρτες του δημοσίου η φοροδιαφυγή έγινε μοχλός αυτοπροστασίας. Από την ώρα που οι φόροι δεν πήγαιναν με σαφήνεια σε υποδομές για την βελτίωση κοινωνίας και οικονομίας, αυτοί που μόνιμα έφεραν το βάρος της καταβολής του ήταν φυσικό να ψάχνουν τρόπους αποφυγής. Το κράτος απομυζούσε την κοινωνία για να μοιράσει πόρους στους ημετέρους. Και οι υπόλοιποι πάσχιζαν να διασώσουν ότι μπορούσαν για την δική τους επιβίωση.
Το αδιέξοδο ήταν αναπόφευκτο. Το θέμα δεν ήταν εάν αλλά πότε θα συνέβαινε. Η δήλωση του Γεωργίου Ράλλη, το βράδυ που έχασε τις κρίσιμες εκλογές του 1981, ηχεί ολοζώντανα ακόμη στα αυτιά μου: “Ελπίζω οι έλληνες να μην μετανοήσουν στο μέλλον για την σημερινή τους επιλογή». Έξω, ηχούσαν οι αλαλαγμοί των Πασοκικών πανηγυρισμών…
statesmen
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου