Καλύτερα ἀπό τόν Ναπολέοντα!

Τήν ἐπανεξέλεξαν στήν θέση της μέ ποσοστό, πού θά ζήλευαν κομμουνιστές δικτάτορες. Ὁ λόγος γιά τήν καγκελλάριο τῆς Γερμανίας Angela Merkel, ἡ ὁποία ἐπανεξελέγη, προχθές, στήν Κολωνία, γιά ὄγδοη φορά, Πρόεδρος τῆς Χριστιανοδημοκρατικῆς Ἑνώσεως τῆς Γερμανίας (CDU) μέ ποσοστό 96,7%. «Ἡ Ἕνωση ὑπῆρξε ἀγαθή δύναμη γιά τήν Γερμανία» εἶπε ἡ Merkel σέ ἕναν ἀπό τούς καλύτερους λόγους της, στόν ὁποῖο ὑπενθύμισε τήν δική της συμβολή στήν μακρά σειρά ἐπιτευγμάτων τῶν προκατόχων της, ἡ ἁπλή ὑπενθύμιση τῶν ὀνομάτων τῶν ὁποίων προκαλεῖ δέος – Adenauer, Erhard, Kohl, τί ἄλλο νά πεῖς; Ἡ Γερμανία, σημείωσε, καταχειροκροτούμενη, ἡ καγκελλάριος, εἶναι μία εὐημεροῦσα χώρα, πού προκαλεῖ τόν σεβασμό – ἔχει ἰσχυρή ἐξαγωγική βάση, χαμηλή ἀνεργία, περιβαλλοντολογική καί κοινωνική συνείδηση καί ἀποτελεῖ τό κέντρο βάρος μίας ἑνωμένης Εὐρώπης, ἐντός τῆς ὁποίας καί μόνον ἀντιλαμβάνεται τό μέλλον της. Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία – ἡ Γερμανία ἀποτελεῖ τήν de facto ἡγετική δύναμη τῆς εὐρωζώνης.

Ναί, φυσικά, ἀκόμα καί ἡ νέα φάση τῆς πολιτικῆς κρίσης, στήν ὁποία εἰσῆλθε ἡ Ἑλλάδα, μέ τήν ἀβέβαιη ἐκλογή Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καί τό ἐνδεχόμενο, στό βάθος, ἐθνικῶν ἐκλογῶν, ἔχει νά κάνει καί μέ τό ταξίδι τοῦ Ἕλληνα Πρωθυπουργοῦ στό Βερολίνο τόν περασμένο Σεπτέμβριο καί τά ὅσα τοῦ εἶπε, ἤ μᾶλλον δέν τοῦ εἶπε, ἡ καγκελλάριος. Εἶναι ἡ «Βασίλισσα τῆς Εὐρώπης» γιά τόν εὐρωπαϊκό Τύπο ἤ ἔστω, ἡ «μεγαλύτερη πολιτικός» της, ὅπως τήν χαρακτήρισε πρόσφατα ἡ Hillary Clinton. Ἤ μᾶλλον, ὅπως τό τοποθέτησε, εὔγλωττα, ὅσο καί ἀμετροεπῶς, τήν Δευτέρα, σέ συνέντευξή του στήν Sόddeutsche Zeitung, ὁ κ. Schδuble, ἡ ἡγεσία τῆς κ. Merkel «δέν προκαλεῖ τόν ἴδιο ἐνθουσιασμό, ὅπως τοῦ Ναπολέοντα, ἀλλά εἶναι πλέον ἐπιτυχημένη»! Λέτε; Λέτε τό κορίτσι, πού κάποτε ὑπῆρξε μέλος τῆς περιώνυμης FDJ, τῆς κομμουνιστικῆς, δηλαδή, νεολαίας τῆς Ἀνατολικῆς Γερμανίας καί πέρασε μάλιστα καί ἐπίσημα τό μάθημα «Μαρξισμός-Λενινισμός», νά τά κατάφερε καλύτερα ἀπό τόν Βοναπάρτη; Ἤ μήπως ὄχι;

Τώρα, δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία, ὅτι ἡ Merkel, ἡ ὁποία, τό 2015 θά συμπληρώσει δέκα χρόνια στήν καγκελλαρία καί τήν ὁποία, ὅπως δείχνουν οἱ δημοσκοπήσεις, οἱ συμπατριῶτες της ἤδη θά ἤθελαν νά δοῦν νά διεκδικεῖ μιά τέταρτη θητεία, ὑπῆρξε μία καλή διαχειριστής γιά τήν Γερμανία. Παρά τίς ὑπερβολές τοῦ Ὑπουργοῦ της, οἱ Γερμανοί οὐδόλως ἀντιλαμβάνονται τήν καγκελλάριο ὡς Ναπολέοντα. Κάθε ἄλλο, ἡ Merkel ἀποκαλεῖται καί γίνεται ἀντιληπτή ὡς «mutti», ὡς μητέρα, γιατί τόσο ἡ προσωπικότητα, ὅσο καί ἡ πολιτική της, ἐνέχει, γιά τό ἐσωτερικό τουλάχιστον πολιτικό της ἀκροατήριο, μία καταπραϋντική διάσταση. Ἁπλή, προσηνής, διαλλακτική, πρακτική, ἡ κ. Merkel προσφέρει καλή διαχείριση, σταθερότητα καί ἀσφάλεια. Ἐννοεῖται, σέ μία ἐποχή ἀβεβαιότητας, αὐτό ἀποτελεῖ ἀπό μόνο του μεγάλο ἐπίτευγμα καί ἐξηγεῖ, γιατί ἡ δημοτικότητά της προσεγγίζει τό 67%. Καί αὐτό ἐπίσης ἐξηγεῖ, ἀντιστρόφως, γιατί ἡ εἰκόνα της, ἐκτός Γερμανίας, εἶναι τόσο ἀρνητική.

Μά ἀκριβῶς, ἐπειδή ἡ Merkel θέλει, νά προσφέρει στούς Γερμανούς τά πάντα, εἶναι ἐξίσου ἀποφασισμένη, νά μήν δώσει στούς ἄλλους τίποτε. Ἡ καγκελλάριος θέλει τήν Εὐρώπη, ὅπως θέλει καί τό εὐρώ, ἀκριβῶς, γιατί συνεπάγονται ὀφέλη γιά τήν Γερμανία, ὅμως οὐδόλως θέλει νά μοιραστεῖ τό κόστος, πού ἡ διατήρησή τους συνεπάγεται γιά τούς ἄλλους. Προχθές στήν ὁμιλία της, ἐνώπιον τοῦ κόμματός της, ἐπανέλαβε, ὅτι ἡ ἐπιμονή τῆς Γερμανίας στίς πολιτικές «δημοσιονομικῆς προσαρμογῆς» δέν ὀφείλεται σέ «γερμανική ἰδιοτροπία». «Ἐάν ἀποτύχουμε, τελικά», εἶπε, «νά ἐφαρμόσουμε, αὐτά πού ἀποφασίσαμε στήν κρίση, θά διασπαθίζαμε τήν ἐμπιστοσύνη». Ναί, τήν ἐμπιστοσύνη τῶν Γερμανῶν ἐκλογέων ἐννοεῖ, τήν ἀπώλεια κόστους γιά τούς ὁποίους ἡ ἴδια ἐξ ἀρχῆς ἀνήγαγε, μονομερῶς, σέ κριτήριο τῆς «εὐρωπαϊκῆς» πολιτικῆς τοῦ Βερολίνου. Τελικά, ἡ πολιτική Merkel δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό παλιός καλός ἐθνικισμός. Φυσικά. Ἡ «mutti» φροντίζει τά τέκνα της, ὄχι τά τέκνα τῶν ἄλλων. Αὐτό τήν κάνει διπλά δημοφιλῆ στό σπίτι.

Κατά κάποιο τρόπο ἡ Merkel ἀποτελεῖ, ὡς ὑπόδειγμα ἡγεσίας, τό ἀντίθετο τῆς Thatcher. Ἡ Thatcher δέν ὑπῆρξε οὔτε δημοφιλής, οὔτε καταπραϋντική. Προκαλοῦσε, σίγουρα, θαυμασμό, δέος, σεβασμό, ἀναγνώριση, ἀλλά ποτέ συμπάθεια. Καί προκαλοῦσε αἴσθημα ἀνασφάλειας, ὄχι ἀσφάλειας.

Γιατί; Μά γιατί ἡ Thatcher δέν ἦταν μία ἁπλή Πρωθυπουργός κρινόμενη μέ κριτήρια καλῆς ἤ μή διαχείρισης. Ἡ Thatcher ἡγεῖτο μιᾶς πολιτικο-ἰδεολογικῆς ἐπανάστασης, πού σκοπό εἶχε, νά ἀλλάξει ἐκ βάθρων τήν Ἀγγλία ἀλλά καί τόν κόσμο. Καί οἱ ἐπαναστάσεις ἔχουν τά θύματά τους καί στήν Ἀγγλία τά «θύματα» ὑπῆρξαν πολλά. Ὅταν οἱ συνθῆκες τό ἐπέβαλλαν, ἡ Thatcher δέν δίστασε, φυσικά νά πάει σέ πόλεμο μέ τήν Ἀργεντινή, ὅμως ἡ «σιδηρά κυρία» δέν ὑπῆρξε περίπτωση κλασικοῦ ἐθνικισμοῦ. Αὐτό πού πῆγε νά κάνει ἦταν εὐρύτερο τῆς χώρας της καί γιά ὅσους τό πίστευαν ἦταν ἐξαγώγιμο καί πρός ἄλλους, χωρίς νά ἐπάγεται ἐθνικό κόστος. Γιά τόν λόγο αὐτό ἡ Thatcher εἶχε τήν ἴδια περίπου ἀντιμετώπιση καί ἐντός καί ἐκτός τῆς χώρας της. Ὁ θατσερισμός ὑπῆρξε καί παραμένει συνταγή γιά ὅλο τόν κόσμο – εἶναι διεθνισμός. Ἐάν ὑπάρχει, ἀντίθετα, «μερκελισμός», αὐτός ἀφορᾶ, ὡς κλασικός ἐθνικισμός, μόνο τήν Γερμανία.

Καί αὐτό ἐξηγεῖ, γιατί οἱ ἱστορικές ἀναλογίες τοῦ κ.Schδuble λένε μᾶλλον κάτι περισσότερο γιά τόν ἴδιο παρά γιά τόν Ναπολέοντα. Συγκρινόμενη μέ τούς χριστιανοδημοκράτες προκατόχους της, ἡ ἡγεσία Merkel φαντάζει ἱστορικο-πολιτικά καχεκτική. Ὁ Adenauer ὑπῆρξε ὁ καγκελλάριος τῆς ἀναγέννησης τῆς Γερμανίας ἀπό τίς στάχτες τοῦ πολέμου. Ὁ Erhard ἔβαλε τίς βάσεις γιά τό γερμανικό οἰκονομικό θαῦμα. Ὁ Kohl ἐπανένωσε τήν Γερμανία. Πολύ ἁπλά, τό ἔργο τους ὑπῆρξε θετικό, ὄχι μόνο γιά τήν Γερμανία, ἀλλά καί τόν κόσμο. Ἄν καί στήν περίπτωση τῆς Merkel, ἡ ἱστορική ἐτυμηγορία θά ἀργήσει πολύ, μπορεῖ κανείς εὔκολα νά ἀντιληφθεῖ, ὅτι ἡ ἡγεσία της βρίσκεται ἐκτός αὐτῆς τῆς κατηγορίας. Στήν καλύτερη περίπτωση, θά ἀποτελέσει μία περίοδο ἱκανῆς διαχείρισης τῶν γερμανικῶν ὑποθέσεων. Στήν χειρότερη ὅμως; Ἡ πολιτική τοῦ ἐθνικισμοῦ, τήν ὁποία ἀκολουθεῖ ἡ Merkel, ἀπαιτώντας θυσίες, μόνο ἀπό τούς ἄλλους στόν βωμό τῆς Εὐρώπης, τήν ἴδια στιγμή, πού προωθεῖ μονομερῶς καί συχνά ἐκβιαστικά τά συμφέροντα τῆς χώρας της, μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ ἕνα εὐρωπαϊκό «πολιτικό ἀτύχημα» σέ χῶρες, ὅπως ἡ Γαλλία καί ἡ Ἰταλία καί νά σημάνει τό τέλος τοῦ εὐρώ καί τῆς διαμέσου αὐτοῦ ἐποχῆς μίας νέας γερμανικῆς κυριαρχίας. Ἐάν συμβεῖ αὐτό,ἡ ἀναλογία τοῦ κ. Schδuble θά παραμείνει ἀμ ετροεπής, ἀλλά ὄχι τελείως ἐκτός θέματος, μιά καί θά ὑπάρχει ἕνα κάποιο Βατερλώ, γιά νά ὑποβοηθηθεῖ ὁ συνειρμός του.

Α.Π.Δημόπουλος / Εφημ. "Εστία" στις 11.12.2014

Για την αντιγραφή: Ιάσων