Έτσι γιορτάζει η Ελλάδα...

Κάθε χώρα του χριστιανικού κόσμου, γιορτάζει τη Γέννηση του Χριστού σύμφωνα με τις παραδόσεις της. Παντού όμως τα Χριστούγεννα έχουν την ίδια σημασία γιατί οι άνθρωποι την ημέρα αυτή ξαναβρίσκουν και εκδηλώνουν τα πιο αγνά, τα πιο όμορφα αισθήματά τους. Στην πατρίδα μας και ιδιαίτερα στα χωριά η γιορτή συνδέεται με γραφικές συνήθειες και πατροπαράδοτα έθιμα.

ΘΡΑΚΗ: Ξεχωρίζει το γιορτινό τραπέζι με τα δώδεκα φαγητά. Η παρασκευή της παραδοσιακής «Μπάμπως» και του «Σαρμά». Για το πρώτο οι νοικοκυρές καθαρίζουν το παχύ έντερο, το γεμίζουν με κομματάκια από κρέας, συκώτι, πλιγούρι και μπαχαρικά. Κατόπιν το βράζουν σε σιγανή φωτιά. Για το δεύτερο παίρνουν τη «μπόλια» (πάχος που είναι γύρω από την αρνίσια συκωταριά) τη γεμίζουν με συκωτάκια, ρύζι, άνηθο, δυόσμο και άλλα μπαχαρικά και την ψήνουν στο φούρνο. Φυσικά, απαραίτητος είναι και ο «κούρκος» (γαλοπούλα). Επίσης, ψήνουν τα Χριστόψωμα, τις τυρόπιτες, ενώ ετοιμάζουν σιροπιαστά, σαραγλί κ.ά. Παρέες μικρών παιδιών τραγουδούν τα «κόλιαντα» με τουμπερλέκι και ζαραμπούκα.
«Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες
η Παναγιά μας κοιλοπονούσι,
κοιλοπονούσι, παρακαλούσι,
τους Αποστόλους, τους Αρχαγέλλους.
κι οι Απόστολοι μαμές γυρεύουν
κι οι Αρχάγγελλοι για μύρου τρέχουν.
Κι ώσπου να πάνι κι ώσπου να έρτουν
η Παναγιά μας ξιλιφτιρώθ’ κι».

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ:
Στη Σιάτιστα ανάβουν οι κλαδαριές (μεγάλες φωτιές από ξερά χόρτα. Πρόκειται για το λεγόμενο «λόζιο» που συμβολίζει τις φωτιές που άναψαν οι ποιμένες στη Βηθλεέμ για να αναγγείλουν τη γέννηση του Χριστού. Γύρω από τις κλαδαριές οι μεγάλοι χορεύουν και οι μικροί χτυπούν τα κουδούνια. Μετά το σβήσιμο των κλαδαριών ακολουθεί γλέντι. Οι μητέρες ετοιμάζουν τα παιδιά για τα κόλιαντα. Μάλιστα, τους δίνουν ειδικό ξύλο, το οποίο ονομάζεται «τζιουμάκα» από τη λέξη τσοπάνος (βοσκός). Συμβολίζει το ραβδί των βοσκών οι οποίοι προσκύνησαν το Χριστό, τη νύχτα της γεννήσεώς Του. Προηγουμένως, βάζουν το ξύλο να μουσκέψει στο χαρανί (καζάνι με νερό) για να σφίξει και να χτυπάει τις πόρτες χωρίς να ραγίσει:
«Αφέντη μου στην κάπα σου ιννιά χιλιάδες ψείρες
άλλις γιννούν κι άλλις κλουσούν κι άλλις αυγουμαζώνουν
κι άλλις τουν θα παρακολουθούν να μην τζιουματίσουν».
Μετά το τραγούδι λένε: «Δος μας τα μπάμπουμ’ δος μας τα να πιούμι κι απού χρόνου. Να ζήσεις χρόνους, ικατό κι να τους απιράσεις. Ν’ ασπρίσεις σαν τουν Έλυμπου σαν τα’ άσπρου περιστέρι».
Στην ακριτική Φλώρινα κάθε γωνιά της πόλης «πλημμυρίζει» από τις φωτιές που ανάβουν οι κάτοικοι με καυσόξυλα και κέδρα. Το έθιμο προστάζει τα ξύλα να είναι κλεμμένα και όχι χαρισμένα ή αγορασμένα. Οι φωτιές συμβολίζουν εκείνες που άναψαν οι βοσκοί για να ζεσταθούν περιμένοντας στη Βηθλεέμ την έλευση του Σωτήρα.

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ:
Σε χωριά της Αιτωλίας ο παπάς γυρίζει στα σπίτια και σηκώνει ύψωμα διαβάζοντας ευχές για να πάνε όλα καλά την καινούργια χρονιά. Στη Φθιώτιδα η σπουδαιότερη γιορτή είναι η «γουρουνοχαρά». Το σφάξιμο του χοίρου είναι μία ιεροτελεστία για τους ντόπιους. Ξεχωριστή θέση στο τραπέζι έχουν τα μπουμπάρια και ο πατροπαράδοτος πατσάς.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ:
Στα χωριά της Ολυμπίας οι τσοπάνηδες χαίρονται ιδιαίτερα καθώς τις μέρες αυτές αρχίζουν να γεννούν τα γίδια τους. Το πρώτο γάλα που πιάνουν μετά από τη γέννηση το μαζεύουν σε ένα δοχείο και τα Χριστούγεννα το βράζουν για να πήξει. Έτσι, γίνεται το «κορκοφίγκι» ή «γαλόστρα».

ΘΕΣΣΑΛΙΑ:
Το χαρακτηριστικό έθιμο είναι το πάντρεμα της φωτιάς. Το βράδυ, καίνε δύο χλωρά κοτσιμπάνια (κούτσουρα). Το ένα από αγριοκερασιά συμβολίζει τον άνδρα και το άλλο από κέδρο συμβολίζει τη γυναίκα. Η φωτιά καίει ολόκληρη τη νύχτα και προσπαθούν να τη διατηρήσουν όλο το Δωδεκαήμερο. Το έθιμο είναι απομεινάρι παλιάς αγροτικής λατρευτικής διαδικασίας που ακολουθείτο στη Μαγνησία και συμβολίζει το κάψιμο του Θεού της βλάστησης και τη γέννηση του καινούργιου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λουγκατσάρια ή ρογκατσάρια των Αργιθεατών στην Καρδίτσα. Περίπου δέκα πέντε άνδρες 25 – 30 χρονών μεταμφιέζονται και μιμούνται τη γαμήλια τελετή. Η συνοδεία επισκέπτεται όλα τα σπίτια του χωριού. Τα κεράσματα τα συγκεντρώνει ένας άνδρας που είναι καθισμένος ανάποδα σε γαϊδουράκι! Οι γυναίκες ετοιμάζουν τις Χριστόκλουρες.

ΗΠΕΙΡΟΣ:
Στις ορεινές περιοχές, παρασκευάζεται το προζύμι της χρονιάς. Σε κάθε σπιτικό ένα κορίτσι βάζει σε ένα δοχείο αλεύρι και νερό. Ανάβει ένα κερί και αφού το τοποθετήσει στην άκρη του δοχείου, λέει τρεις φορές: «Ο Χριστός γεννάται, το φως αναβαίνει, το προζύμι για να γένη». Ως το πρωί το προζύμι είναι έτοιμο και χρησιμεύει για όλη τη χρονιά. Επίσης, οι νοικοκυρές πηγαίνουν στη βρύση και «κλέβουν» το νερό, αφού προηγουμένως την «κεράσουν» με λίγα από τα αγαθά τους, λέγοντας: «Όπως τρέχει το νερό σ’, βρυσούλα μ’, έτσι να τρέχ’ και το βιο μ’».

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ:
Στην Κάρπαθο, είθισται νύφες και πεθερές να ανταλλάσσουν «πεσκέσια», προκειμένου να καλοπιάσουν -όπως λέγεται- η μία την άλλη και να είναι πάντα αγαπημένες! Οι νεότερες φτιάχνουν τη λεγόμενη «γίπλα», μεγάλο κουλούρι στολισμένο με κλαδιά. Οι πεθερές ανταποδίδουν με ένα πανέρι γεμάτο μεζέδες, καρπούς, τυριά και γλυκό κρασί. Στην Κω, η νοικοκυρά καθαρίζει το στάβλο, ανάβει ένα λυχνάρι που θα καίει όλη τη νύχτα, βάζει στη ματζαούρα (φάτνη) άχυρο και μία άσπρη προβιά. Πιστεύει πως στον δικό της στάβλο θα γεννηθεί ο Χριστός. Το Χριστόψωμο αποτελεί κύριο σύμβολο της ζωής. Οι κάτοικοι το σέβονται και δεν αφήνουν καμία μπουκιά από το κομμάτι τους, γιατί όποιος τη φάει παίρνει τη δύναμή τους!

ΒΟΡΕΙΟ – ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ: Στη Μυτιλήνη μοιράζουν στους φτωχούς Χριστόψωμα και κουλούρια, βοδινό κρέας και μπουρεκάκια, για να συγχωρούνται οι ψυχές των πεθαμένων.

ΚΡΗΤΗ: Στα σπίτια της γειτονιάς το «σκουτελικό», που περιέχει σταροπίλαφο μυρωδάτο, κρέας βραστό, ένα κομμάτι «ομματέ», συκώτι τηγανιτό κι άλλους μεζέδες. Στο Λασίθι οι νοικοκυρές τηγανίζουν συκώτι και το πηγαίνουν στην εκκλησία με ένα μπουκάλι κρασί και ένα κουλούρι. Στο τέλος της Λειτουργίας το μοιράζουν στον κόσμο.
ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΠΑΚΑΒΕΛΟΥ