Πάμε Πραξικόπημα; (Μία ερμηνεία του γιατί ο στρατός ενοχλεί ακόμα)

Και αίφνης εγένετο φώς! Και στην Ευελπίδων ανακαλύφθηκαν κυκλώματα που υμνούν την χούντα και βασανίζουν με στρώματα (;) συναδέλφους. Και η κυβέρνηση Παπαδήμου έπρεπε να γίνει γιατί ο στρατός ετοίμαζε στάση. Όμως τα παραμύθια της Χαλιμάς παύουν να είναι τέτοια όταν η καθεστωτική Αριστερά μπορεί να τα ονοματίζει (χουντικοί, σταγονίδια, πραξικοπήματα) και η καθεστωτική δημοσιογραφία (Λαμπράκηδες, Τριανταφυλλόπουλοι) να τα διαφημίζει. Αλλά το ερώτημα ξεακολουθεί να παραμένει, γιατί τους ενοχλεί τόσο ο...στρατός και γιατί γίνεται όλη αυτή η κακοστημένη παράσταση;
Οι ερμηνείες οι απλές, οι πολιτικές αν θέλετε, είναι πολλές. Πρώτον, όλα τα παραπάνω συνιστούν μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης καθώς το οτιδήποτε μπορεί να απομακρύνει την σκέψη οτυ Έλληνα από την ζοφερή κοινωνική πραγματικότητα, είναι αρκούντως θεμιτό. Δεύτερων η καθεστωτική αριστερά προσπαθεί να συνεγείρει κάποια αταβιστικά αντιμαρξιστικά ένστικτα της υπόλοιπης Αριστεράς και να την στρέψει από την κριτική προς την κυβέρνηση σε έναν αντιφασιστικό αγώνα. Τρίτον, είναι απόλυτα λογικό, το πολιτικό σύστημα να ενοχλείται όταν βλέπει σε κάθε έρευνα τον στρατό να εξακολουθεί να είναι ο μοναδικός κρατικός μηχανισμός ο οποίος χαίρει της εκτίμησης της πλειοψηφίας του λαού μας. Γι' αυτό και τα περί πραξικοπήματος, γι' αυτό και τα περί χούντας. Αδυνατούν όμως να καταλάβουν όλοι αυτοί ότι πλέον με όσα έχουν προκαλέσει, η χούντα φαντάζει ως λύση για πολύ περισσότερους σε σύγκριση με το 1967.
Αυτές οι προσεγγίσεις είναι οι αρκούντως απλές, οι λογικοφανείς, οι ρεαλιστικές και οι πολιτικές. Υπάρχει όμως και μία άλλη σειρά ερμηνειών του γιατί οι Ένοπλες Δυνάμεις στοιχειώνουν κατά καιρούς την σκέψη των διάφορης προέλευσης κουραμπιέδων που έχουν επικαθήσει ως φελλοί στην επιφάνεια της νεοελληνικής κοινωνίας. Ερμηνείες που έχουν να κάνουν με το θυμικό και το υποσυνείδητο και έχουν μεταφυσική προέλευση.
Βέβαια, έτσι είναι. Ακόμα και ο πιο υλιστής μαρξιστής ή φιλελεύθερος την νύχτα έχει εφιάλτες που δεν μπορεί να τους αντιμετωπίσει καμία οικονομική ή πολιτική παντοδυναμία. Ο στρατός στοιχειώνει την σκέψη αυτών γιατί είναι ο μόνος που τους τσάκισε στρατιωτικά τους αριστερούς του '49 και ο μόνος που είχε τους αδένες να τους ανατρέψει - τους πολιτικούς - έστω και προσωρινά το '67. Για όλους αυτούς το χακί συνεπάγεται έκτακτα στρατοδικεία, Μακρόνησοους και αναγκαστική ανεργία (εφεδρεία λέγεται τώρα). Εικόνες, σκέψεις και φοβίες πυο έχουν περάσει στο υποσυνείδητο και των επόμενων γενεών και έχουν πάρει την μορφή του μπαμπούλα.
Πέρα από αυτά, ο στρατός αντιπροσωπεύει και κάτι άλλο που ξεπερνά τα στενά όρια της μικρονοικής ή παρανοικής νεολληνικής μας πραγματικότητας. Ο στρατός, ο κάθε στρατός, μίζερος, ανεκπαίδευτος, επαγγελματικός ή εφεδρικός στρατός αποτελεί ένα από τα παραδοσιακά κατάλοιπα που αναγκαστικά επέζησε στις σύγχρονες κοινωνίες. Και ο στρατός από την φύση του περιέχει όλα εκείνα τα οποία έχει δαιμονοποιήσει ο μοντέρνος κόσμος. Γιατί ο στρατός δεν μπορεί παρά να είναι αντιδημοκρατικός, αντιεξισωτικός, ιεραρχικά δομημένος. Ο στρατός μπορεί επίσης να εγκολπώνει τα στοιχεία του αρχετυπικού ήρωα-πολεμιστή, το υπερβατικό της καθημερινότητας διά του ηρωϊσμού, την θέαση του ανθρώπου διά μέσου της καταπολέμησης του φόβου και της θυσίας για ένα σκοπό που δείχνει άλογος αλλά είναι το μοναδικό στοιχείο που οδηγεί την ζωή σε ένα επίπεδο ανώτερο.
Από το "πόλεμος πατήρ πάντων" του Ηράκλειτου, στο "τελικά η ζωή είναι ένας πόλεμος" του Σπένγκλερ, η πολεμική κάστα είναι το πεδίο στο οποίο ο άνθρωπος αισθάνεται πραγματικά ότι ζεί μία κατάσταση ανώτερη των όποιων απολαύσεων, μία ζωή με αδρεναλίνη.
Μα τι σχέση έχουν όλα αυτά με τον στρατό της λούφας των βυσμάτων, της αγγαρείας, των αξιωματικών των επικύψεων και της ελληνοτουρκικής φιλίας; Έχουν γιατί ακόμη και αυτός ο στρατός μπορεί να βγάζει Ηλιάκηδες και Σιαλμάδες και μπορεί να κάνει τα παλληκάρια των Ιμίων να φεύγουν σε αποστολή εν μέσω καιρικής θύελλας και πολιτικάντικης καταιγίδας. Ακόμα και αυτός ο στρατός μπορεί να κάνει αξιωματικούς να πέφτουν πάνω σε μια χειροβομβίδα που ξέφυγε από τον εκπαιδευόμενο, ακόμα και αυτός ο στρατός μπορεί να επανδρώνει ξεχασμένα φυλάκια και βραχονησίδες. Πιο απλά ακόμη μπορεί η έκφραση "να βγει ο στρατός, να κάνει και τα σκουπίδια να μαζεύονται από τους δρόμους, τις φωτιές να σβήνουν στα δάση, ακόμη και τους λαθρομετανάστες να συλλαμβάνονται. Όσοι έχουν υπηρετήσει γνωρίζουν ότι μέσα στην μεγάλη βαρεμάρα της θητείας, κάποια στιγμής υπερέβησαν τον εαυτό τους.
Και όσοι δεν έχουν υπηρετήσει, το γνωρίζουν, γι' αυτό και λοιδωρούν και φαντάζονται συνομωσίες. Γιατί γνωρίζουν καλά το στίχο του απαγορευμένου εμβατηρίου που λέει: "θα πάω μια αυγή, χωρίς διαταγή", γιατί γνωρίζουν ότι ακόμη και ένας στρατός της ειρήνης είναι ικανός για υπέρβαση.

Δ. Ζαφειρόπουλος