Το γραφειοκρατικό τέρας σε αριθμούς

Δεν υπάρχει καμμία χώρα στο κόσμο στην οποία, μέσα σε τριάντα χρόνια, να έχουν ψηφιστεί 3.450 νόμοι και εκδοθεί 115.000 υπουργικές αποφάσεις!

Για πρώτη φορά, μια όμορφη Κυριακή του Οκτωβρίου άκουσα τα νούμερα από το στόμα του κ. Παναγιώτη Καρκατσούλη, ο οποίος το 2004 είχε ανακηρυχθεί καλύτερος δημόσιος υπάλληλος στον κόσμο. Ήταν ομιλητής σε μία εκδήλωση και όταν τελείωσε...
την ομιλία του το κοινό ήταν άφωνο. Τόσο ισχυρό είχε υπάρξει το σοκ.

Τί είχε επισημάνει ο κ. Παν. Καρκατσούλης, ώστε να προκαλέσει τέτοιο σοκ σε αυτούς που τον άκουγαν; Απλώς, ο άνθρωπος, που εκ πείρας γνωρίζει την ελληνική δημόσια διοίκηση από μέσα, με την περιγραφή της παρανοϊκής δομής της κα του αδυσώπητου κυνισμού της ήθελε να αποδείξει ότι η πιο παρανοϊκή γραφειοκρατία στον κόσμο δεν μεταρρυθμίζεται με τίποτα. Εκτός και αν βρεθεί στην χώρα ένας πραγματικός μεταρρυθμιστής πολιτικός ηγέτης και κόψει τον γόρδιο δεσμό με το σπαθί του εδώ και τώρα. Χωρίς καμμία χρονοτριβή. Σε κάθε άλλη περίπτωση, το παιχνίδι είναι χαμένο και άρα χωρίς ελπίδα.

Ας δούμε τους αριθμούς. Η Δημόσια Διοίκηση διαθέτει 23.142(!) αρμοδιότητες, εκ των οποίων οι 10.765 είναι επιτελικές, οι 9.816 υποστηρικτικές, οι 988 παροχής υπηρεσιών και οι 1.563 ελεγκτικές. Πώς καθορίστηκαν αυτές οι αρμοδιότητες; Φυσικά με ρυθμιστικές διατάξεις! Από το 1975 μέχρι το 2005 εκδόθηκαν από το τέρας της Δημόσιας Διοίκησης 171.500 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου! Ιδού η παραγωγή αναλυτικά:

• 3.430 Νόμοι
• 20.580 Προεδρικά Διατάγματα
• 114.905 Υπουργικές Αποφάσεις
• 24.010Αποφάσεις Περιφερειών
• 8.575 Αποφάσεις Νομαρχιών

Από τις παραπάνω πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, οι υπουργικές αποφάσεις καλύπτουν το 67%, ποσοστό που σημαίνει ότι το κοινοβουλευτικό μας σύστημα νομοθετεί κατά κόρον –και αυτό στο πλαίσιο ενός πελατειακού συστήματος γεμάτου διαφθορά. Ακόμα, το ποσοστό αυτό είναι ενδεικτικό μιας μορφής παρανομοθεσίας, με ελάχιστο σεβασμό προς τον πολίτη και το κράτος δικαίου.

Ας συνεχίσουμε, όμως, με τους αριθμούς για τις τεχνολογικές υποδομές της κεντρικής κυβέρνησης. Έχουν υπολογιστές; Βεβαίως! Και περισσεύουν, κιόλας! 54.927 τερματικά (ποσοστό κάλυψης 102%!). Αυτά υποστηρίζονται από 2.983 servers! Αλλά το συγκλονιστικό είναι αλλού: υπάρχουν μόνον 332 βάσεις δεδομένων και μόνον 13.343 υπηρεσιακά emails (ποσοστό κάλυψης 25%). Με τί επικοινωνούν οι υπόλοιποι χωρίς email; Στέλνουν τον κλητήρα να παραδώσει το έγγραφο; Μήπως ο υπολογιστής στο γραφείο τους είναι για πασιέντζες ή είναι πάντα κλειστός, για ντεκόρ; Τί σημαίνει αγοράζουμε υπολογιστές με την σέσουλα χωρίς να ενδιαφερόμαστε να τους χρησιμοποιούμε; Σημαίνει ότι ήταν πολλά τα λεφτά της μίζας για τον προμηθευτή και για εκείνον που ενέκρινε την προμήθεια. Για να συνεννοούμαστε.

Εξ ου και οι αντιστάσεις στην ψηφιοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης, την οποία κάποιοι θέλουν «ιερή αγελάδα για άρμεγμα» στην υπηρεσία τους. Γι αυτό στην Ελλάδα του 2014 έχει συμβεί κάτι εκπληκτικό: Ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός της γραφειοκρατίας προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της, με αποτέλεσμα το σύστημα Taxis, για παράδειγμα, να είναι ήδη πραγματικό μαρτύριο από πλευράς προσβάσεως. Με άλλα λόγια, το ελληνικό γραφειοκρατικό τέρας επιβάλλει τους όρους του και στην ψηφιακή εποχή, φαινόμενο που αργά ή γρήγορα θα εξελιχθεί σε άλλου τύπου διοικητική κόλαση.

Μια άλλη διάσταση της τερατώδους δομής του ελληνικού Δημοσίου είναι τα 69 Δημόσια Νομικά Πρόσωπα (ΔΝΠ) που υπάρχουν για την εκπαίδευση και κατάρτιση, τα 54 ΔΝΠ για την απασχόληση και την προώθηση της επιχειρηματικότητας(!!!), τα 19 ΔΝΠ για τον χωροταξικό σχεδιασμό και τον έλεγχο της δόμησης, τα 56 ΔΝΠ για την έρευνα και την ανάπτυξη και τα 209 ΔΝΠ για τον πολιτισμό και την ψυχαγωγία. Πέρα, όμως, από αυτά τα 409 ΔΝΠ, υπάρχουν άλλα 600 περίπου που είναι άνευ αντικειμένου και κάποια από αυτά ανάγονται σε θεσμούς του περασμένου αιώνα. Από εικοσαετίας, οι κοινοτικές αρχές και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ ) ζητούν αυτά τα ΝΠΔΔ να καταργηθούν, ή τουλάχιστον να περιορισθούν –αλλά χωρίς αποτέλεσμα, έως σήμερα. Σημειώνουμε δε ότι ακόμα και η τρόϊκα «έσπασε τα μούτρα της» στο επίπεδο αυτό –όπου οι αντιστάσεις είναι πανίσχυρες, οι πολιτικοί εκβιασμοί χωρίς προηγούμενο και η διαπλοκή με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μοναδική στην Ευρώπη, ή έστω στο δυτικό σκέλος της.

Υπογραμμίζουμε επίσης ότι, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, ακόμα και σήμερα, εν μέσω της πρωτοφανούς κρίσεως δημοσίου χρέους, το κόστος της ελληνικής γραφειοκρατίας ξεπερνά κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες το αντίστοιχο μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης –ποσοστό που επιβαρύνει ετησίως τον Έλληνα φορολογούμενο με 2-3 δισεκατ. ευρώ χωρίς λόγο και βέβαια χωρίς κανένα απολύτως όφελος.

Δεν είναι έτσι λίγοι οι υπεύθυνοι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που επισημαίνουν προς κάθε κατεύθυνση ότι η ελληνική γραφειοκρατική ασθένεια είναι ανίατη και ενδέχεται σε βάθος χρόνου να οδηγήσει την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό περιθώριο, αν όχι εκτός Ένωσης. Το όλο θέμα, πάντως, δεν φαίνεται να απασχολεί πολύ σοβαρά τους 300 του ελληνικού Κοινοβουλίου, κάποιοι εκ των οποίων ενδιαφέρονται περισσότερο για την υγεία δολοφόνων τρομοκρατών παρά γα την χώρα και το μέλλον της.

Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος