φιλόλογος-συγγραφέας
Θα γνωρίζετε ίσως ότι το όνομα του Επιμηθέα (επί = έπειτα + μήδομαι = σκέφτομαι, σχεδιάζω, αποφασίζω) έγινε από την αρχαιότητα ταυτόσημο με το όνομα του ανθρώπου που σκέφτεται, σχεδιάζει και αποφασίζει ύστερα απ’ τα γεγονότα, σε τελευταία ανάλυση με το όνομα του απερίσκεπτου, του ανόητου. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Πλάτων, στο γνωστό μύθο για τον... Προμηθέα και τον Επιμηθέα που παραθέτει στο διάλογό του "Πρωταγόρας" παρουσιάζει τις συνέπειες για το ανθρώπινο γένος απ’ τις απερίσκεπτες ενέργειες του Επιμηθέα: «Επειδή –μας λέει– δεν ήταν καθόλου σοφός ο Επιμηθέας, άφησε απροστάτευτο το ανθρώπινο γένος και δεν ήξερε – έπειτα – πώς να το αντιμετωπίσει. Μόλις το διαπίστωσε αυτό ο Προμηθέας έκλεψε απ’ τους θεούς τη φωτιά και τη φρόνηση και τις πρόσφερε στους ανθρώπους. Γι’ αυτή την πράξη του τιμωρήθηκε σκληρά απ’ τους ανθρώπους. Τιμωρήθηκαν όμως μαζί μ’ αυτόν και οι άνθρωποι, που δέχτηκαν τη φωτιά. Ο Δίας τους έστειλε την Πανδώρα που έγινε σύζυγος του Επιμηθέα και που απ’ το κουτί της, αντί για δώρα, ξεχύθηκαν όλα τα δεινά για τους ανθρώπους".
Συμβολικότατος και διδακτικότατος ο μύθος, ταιριάζει απόλυτα με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα: Τραγικοί "Επιμηθείς" για τούτη τη δύσμοιρη χώρα αποδείχτηκαν οι περισσότεροι από τους πολιτικούς που μας κυβέρνησαν, όλα αυτά τα χρόνια της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Τα δεινά δε από αυτή την τακτική τους, τα πληρώσαμε εμείς οι υπόλοιποι ακριβά μέχρι σήμερα, τα πληρώνουμε και θα τα πληρώνουμε – εμείς και τα παιδιά μας – όσο θα μένουμε απαθείς και θα ανεχόμαστε τα καμώματά τους. Και αντί τα παθήματα αυτά – τα δικά τους και τα δικά μας – να τους γίνουν μαθήματα, αυτοί, σαν να μη συμβαίνει τίποτε, εξακολουθούν να παραμένουν τραγικοί επιμηθείς και να εκδηλώνονται καθημερινά με τρόπο όλο και περισσότερο τραγικό.
Δε χρειάζονται πολλά παραδείγματα προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε τη συμβολικότητα και την επικαιρότητα του αρχαίου μύθου: Εμφανίστηκε, τις προάλλες, απ’ τη Γερμανία ο γνωστός "Επιμηθέας" Κώστας Σημίτης και μας είπε: "το Μνημόνιο ήταν πολιτικά μοιραίο λάθος". Λες και κατέβηκε απ’ τον ουρανό. Λες και δεν ήταν, απ’ το 1974 και επί σειρά ετών, διακεκριμένο κομματικό και κυβερνητικό στέλεχος. Λες και δεν ήταν οχτώ ολόκληρα χρόνια πρωθυπουργός, χρόνια κατά τα οποία βύθισε την Ελλάδα στη διαπλοκή και στη διαφθορά, με το χρηματιστήριο, τα Ολυμπιακά έργα, τη Siemens και το Βατοπέδι. Λες και δεν ήταν δικοί του άνθρωποι ο Τσουκάτος, ο Μαντέλης, ο Τσοχατζόπουλος και οι όμοιοί τους. Λες και δεν έδωσε αυτός, όταν κατάλαβε ότι "αυτή είναι η Ελλάδα", που και αυτός δημιούργησε, το δαχτυλίδι της διαδοχής σ’ εκείνον που μας οδήγησε στο Μνημόνιο και διέπραξε αυτό το "μοιραίο λάθος".
Δεν ξέρω, βέβαια, αν πρόκειται για απλό "λάθος". Και αυτό όμως να συμβαίνει, ισχύει η άποψη του Ταλλεϋράνδου που διακήρυξε ότι υπάρχουν στην πολιτική λάθη που είναι χειρότερα και από εγκλήματα. Και τούτο γιατί τα λάθη των πολιτικών τα πληρώνουν άλλοι. Τουλάχιστον ο άλλος, ο συνονόματός του που τον διαδέχτηκε στην εξουσία και ακολούθησε και αυτός τον ίδιο δρόμο του Επιμηθέα, από τότε που εγκατέλειψε έντρομος τον πολιτικό στίβο, βυθίστηκε στο βασίλειο της σιωπής, αδιαφορεί για όσα του καταμαρτυρούν, ενώ ξέρει σ’ αυτή την περίπτωση, ότι η σιωπή δεν είναι χρυσός.
Τι να πούμε για τους άλλους Επιμηθείς που "χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ" καθημερινά μας βομβαρδίζουν με τις ανοησίες τους; "Το Μνημόνιο, μας λέει ο ένας – ο Πάγκαλος - είναι ευτυχία". Ο άλλος – ο Χρυσοχοΐδης – δηλώνει – χωρίς καμιά ενοχή – ότι το Μνημόνιο ήταν λάθος, αλλά αυτός δικαιολογείται, γιατί ως υπουργός είχε άλλες ασχολίες και δεν μπόρεσε να το διαβάσει. Ψήφισε δηλαδή στο Υπουργικό Συμβούλιο και στη Βουλή κάτι που έκρινε την τύχη της Ελλάδας, χωρίς να το διαβάσει. Τώρα, βέβαια, μετανιώνει γι’ αυτό που έκανε και ζητάει συγγνώμη.
Και τι έκανε, μαζί με όλους τους άλλους Επιμηθείς;
Αυτή ακριβώς την τραγωδία που ζούμε. Αυτό μας θυμίζουν καθημερινά οι Ευρωπαίοι εταίροι μας και μας κάνουν να νιώθουμε ντροπή ως Έλληνες, για το κατάντημα και το διεθνή διασυρμό στον οποίο μας έχουν οδηγήσει.
"Η Ευρωζώνη απαιτεί – κατά το τελεσίγραφο των υπουργών της Ευρωζώνης – από όλα τα πολιτικά κόμματα της χώρας να δεσμευτούν εγγράφως σχετικά με την υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων".
Ποιες "μεταρρυθμίσεις να υλοποιήσουν"; Ποιοι να κάνουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις; Τι απ’ όλα να μεταρρυθμίσουν; Μήπως τη δημόσια διοίκηση που με δική τους ευθύνη, έχει φτάσει στο έσχατο σημείο της διαπλοκής και της διαφθοράς; Και ποιοι να τη μεταρρυθμίσουν; Αυτοί που είναι οι ίδιοι βουτηγμένοι στη διαπλοκή και στη διαφθορά; Στην Ευρώπη ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου αποκάλυψε στους Ευρωπαίους ομολόγους του ότι "κυβερνάει μια διεφθαρμένη χώρα". Ποιος όμως την έκανε αυτή τη χώρα "διεφθαρμένη"; Κάθε "έγκλημα", όπως αυτό της διαφθοράς του δημόσιου βίου, έχει τους αυτουργούς του: τους φυσικούς και τους ηθικούς. Και επειδή "το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι", υπαίτιοι της διαφθοράς που μαστίζει τη χώρα μας και την κατατάσσει στις πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου, είναι αυτοί που την κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Έφαγαν, ήπιαν, πλούτισαν, διέφθειραν τα πάντα και μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Τώρα, λέει, αυτοί οι ίδιοι πασχίζουν να μας σώσουν. Κανένας πια δεν τους εμπιστεύεται.
Δεν υπάρχει πρώτα εμπιστοσύνη απ’ τους ίδιους στον εαυτό τους. "Η διαπραγμάτευση του Μνημονίου, δήλωσε, η Βάσω Παπανδρέου, ήταν ερασιτεχνική και η κυβέρνηση ανεπαρκής". Ο Λαός, κατά τις δημοσκοπήσεις, δηλώνει ότι καταλληλότερος για πρωθυπουργός είναι "ο κανένας". Και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας και δανειστές μας, ζητάνε να τοποθετήσουν "επίτροπο" – ουσιαστικό πρωθυπουργό – που θα ελέγχει τα οικονομικά μας.
Ποιος θα αναλάβει αυτόν τον "Ηράκλειο άθλο" να καθαρίσει τη χώρα από την "κόπρο του Αυγείου"; Μήπως, σε κεντρικό επίπεδο, ο Δημήτρης Ρέππας με τις γελοίες ασυναρτησίες του και τις ανομολόγητες παλινωδίες του; Ή μήπως σε περιφερειακό η Δήμητρα Μπάστα – Γεωργακοπούλου με τις γνωστές αποφάσεις της με τις οποίες κάλυψε άλλες παρανομίες; Όλοι αυτοί, με τις πράξεις τους και τις παραλείψεις τους, είναι υπεύθυνοι γι’ αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας. Και σαν να μη φθάνει αυτό, ενώ είναι πραγματικοί "ολετήρες", παρουσιάζονται από πάνω και ως σωτήρες. Υπέρτατος νόμος τους η σωτηρία της πατρίδας! Σύνθημά τους ο πατριωτισμός!
Πόσο δίκιο είχε ο Ελύτης όταν έλεγε ότι όλα τα δεινά στον τόπο μας οφείλονται στο γεγονός ότι οι πολιτικοί μας είναι – κατά κανόνα – άσχετοι με την ελληνική παιδεία, με συνέπεια να μη διαθέτουν την απαραίτητη καλλιέργεια που θα τους έδινε τη δυνατότητα να αποφύγουν τον ολισθηρό για τους ίδιους και επικίνδυνο για τους πολίτες δρόμο του Επιμηθέα. Και πόσο δίκιο επίσης είχε ο αμερικανός πρόεδρος Ουϊλσον που διακήρυξε ότι "ο πατριωτισμός – όταν μάλιστα προβάλλεται με το πρόσχημα της σωτηρίας της πατρίδας την οποία οι ίδιοι έχουν οδηγήσει στην καταστροφή – γίνεται, συχνά, το καταφύγιο των απατεώνων". Όποιος θέλει να σχηματίσει μια εναργή εικόνα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, δεν έχει παρά, από μαζοχισμό, να παρακολουθήσει τους τρείς αρχηγούς που μπαινοβγαίνουν στο Μαξίμου για να σώσουν τη χώρα.
Τους βλέπω και θυμάμαι το δίστιχο του Μανόλη Αναγνωστάκη, που, αν δεν το έγραψε γι’ αυτούς, τους ταιριάζει όμως απόλυτα: "Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε, τώρα τι τους λέμε";
Θα γνωρίζετε ίσως ότι το όνομα του Επιμηθέα (επί = έπειτα + μήδομαι = σκέφτομαι, σχεδιάζω, αποφασίζω) έγινε από την αρχαιότητα ταυτόσημο με το όνομα του ανθρώπου που σκέφτεται, σχεδιάζει και αποφασίζει ύστερα απ’ τα γεγονότα, σε τελευταία ανάλυση με το όνομα του απερίσκεπτου, του ανόητου. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Πλάτων, στο γνωστό μύθο για τον... Προμηθέα και τον Επιμηθέα που παραθέτει στο διάλογό του "Πρωταγόρας" παρουσιάζει τις συνέπειες για το ανθρώπινο γένος απ’ τις απερίσκεπτες ενέργειες του Επιμηθέα: «Επειδή –μας λέει– δεν ήταν καθόλου σοφός ο Επιμηθέας, άφησε απροστάτευτο το ανθρώπινο γένος και δεν ήξερε – έπειτα – πώς να το αντιμετωπίσει. Μόλις το διαπίστωσε αυτό ο Προμηθέας έκλεψε απ’ τους θεούς τη φωτιά και τη φρόνηση και τις πρόσφερε στους ανθρώπους. Γι’ αυτή την πράξη του τιμωρήθηκε σκληρά απ’ τους ανθρώπους. Τιμωρήθηκαν όμως μαζί μ’ αυτόν και οι άνθρωποι, που δέχτηκαν τη φωτιά. Ο Δίας τους έστειλε την Πανδώρα που έγινε σύζυγος του Επιμηθέα και που απ’ το κουτί της, αντί για δώρα, ξεχύθηκαν όλα τα δεινά για τους ανθρώπους".
Συμβολικότατος και διδακτικότατος ο μύθος, ταιριάζει απόλυτα με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα: Τραγικοί "Επιμηθείς" για τούτη τη δύσμοιρη χώρα αποδείχτηκαν οι περισσότεροι από τους πολιτικούς που μας κυβέρνησαν, όλα αυτά τα χρόνια της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Τα δεινά δε από αυτή την τακτική τους, τα πληρώσαμε εμείς οι υπόλοιποι ακριβά μέχρι σήμερα, τα πληρώνουμε και θα τα πληρώνουμε – εμείς και τα παιδιά μας – όσο θα μένουμε απαθείς και θα ανεχόμαστε τα καμώματά τους. Και αντί τα παθήματα αυτά – τα δικά τους και τα δικά μας – να τους γίνουν μαθήματα, αυτοί, σαν να μη συμβαίνει τίποτε, εξακολουθούν να παραμένουν τραγικοί επιμηθείς και να εκδηλώνονται καθημερινά με τρόπο όλο και περισσότερο τραγικό.
Δε χρειάζονται πολλά παραδείγματα προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε τη συμβολικότητα και την επικαιρότητα του αρχαίου μύθου: Εμφανίστηκε, τις προάλλες, απ’ τη Γερμανία ο γνωστός "Επιμηθέας" Κώστας Σημίτης και μας είπε: "το Μνημόνιο ήταν πολιτικά μοιραίο λάθος". Λες και κατέβηκε απ’ τον ουρανό. Λες και δεν ήταν, απ’ το 1974 και επί σειρά ετών, διακεκριμένο κομματικό και κυβερνητικό στέλεχος. Λες και δεν ήταν οχτώ ολόκληρα χρόνια πρωθυπουργός, χρόνια κατά τα οποία βύθισε την Ελλάδα στη διαπλοκή και στη διαφθορά, με το χρηματιστήριο, τα Ολυμπιακά έργα, τη Siemens και το Βατοπέδι. Λες και δεν ήταν δικοί του άνθρωποι ο Τσουκάτος, ο Μαντέλης, ο Τσοχατζόπουλος και οι όμοιοί τους. Λες και δεν έδωσε αυτός, όταν κατάλαβε ότι "αυτή είναι η Ελλάδα", που και αυτός δημιούργησε, το δαχτυλίδι της διαδοχής σ’ εκείνον που μας οδήγησε στο Μνημόνιο και διέπραξε αυτό το "μοιραίο λάθος".
Δεν ξέρω, βέβαια, αν πρόκειται για απλό "λάθος". Και αυτό όμως να συμβαίνει, ισχύει η άποψη του Ταλλεϋράνδου που διακήρυξε ότι υπάρχουν στην πολιτική λάθη που είναι χειρότερα και από εγκλήματα. Και τούτο γιατί τα λάθη των πολιτικών τα πληρώνουν άλλοι. Τουλάχιστον ο άλλος, ο συνονόματός του που τον διαδέχτηκε στην εξουσία και ακολούθησε και αυτός τον ίδιο δρόμο του Επιμηθέα, από τότε που εγκατέλειψε έντρομος τον πολιτικό στίβο, βυθίστηκε στο βασίλειο της σιωπής, αδιαφορεί για όσα του καταμαρτυρούν, ενώ ξέρει σ’ αυτή την περίπτωση, ότι η σιωπή δεν είναι χρυσός.
Τι να πούμε για τους άλλους Επιμηθείς που "χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ" καθημερινά μας βομβαρδίζουν με τις ανοησίες τους; "Το Μνημόνιο, μας λέει ο ένας – ο Πάγκαλος - είναι ευτυχία". Ο άλλος – ο Χρυσοχοΐδης – δηλώνει – χωρίς καμιά ενοχή – ότι το Μνημόνιο ήταν λάθος, αλλά αυτός δικαιολογείται, γιατί ως υπουργός είχε άλλες ασχολίες και δεν μπόρεσε να το διαβάσει. Ψήφισε δηλαδή στο Υπουργικό Συμβούλιο και στη Βουλή κάτι που έκρινε την τύχη της Ελλάδας, χωρίς να το διαβάσει. Τώρα, βέβαια, μετανιώνει γι’ αυτό που έκανε και ζητάει συγγνώμη.
Και τι έκανε, μαζί με όλους τους άλλους Επιμηθείς;
Αυτή ακριβώς την τραγωδία που ζούμε. Αυτό μας θυμίζουν καθημερινά οι Ευρωπαίοι εταίροι μας και μας κάνουν να νιώθουμε ντροπή ως Έλληνες, για το κατάντημα και το διεθνή διασυρμό στον οποίο μας έχουν οδηγήσει.
"Η Ευρωζώνη απαιτεί – κατά το τελεσίγραφο των υπουργών της Ευρωζώνης – από όλα τα πολιτικά κόμματα της χώρας να δεσμευτούν εγγράφως σχετικά με την υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων".
Ποιες "μεταρρυθμίσεις να υλοποιήσουν"; Ποιοι να κάνουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις; Τι απ’ όλα να μεταρρυθμίσουν; Μήπως τη δημόσια διοίκηση που με δική τους ευθύνη, έχει φτάσει στο έσχατο σημείο της διαπλοκής και της διαφθοράς; Και ποιοι να τη μεταρρυθμίσουν; Αυτοί που είναι οι ίδιοι βουτηγμένοι στη διαπλοκή και στη διαφθορά; Στην Ευρώπη ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου αποκάλυψε στους Ευρωπαίους ομολόγους του ότι "κυβερνάει μια διεφθαρμένη χώρα". Ποιος όμως την έκανε αυτή τη χώρα "διεφθαρμένη"; Κάθε "έγκλημα", όπως αυτό της διαφθοράς του δημόσιου βίου, έχει τους αυτουργούς του: τους φυσικούς και τους ηθικούς. Και επειδή "το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι", υπαίτιοι της διαφθοράς που μαστίζει τη χώρα μας και την κατατάσσει στις πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου, είναι αυτοί που την κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Έφαγαν, ήπιαν, πλούτισαν, διέφθειραν τα πάντα και μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Τώρα, λέει, αυτοί οι ίδιοι πασχίζουν να μας σώσουν. Κανένας πια δεν τους εμπιστεύεται.
Δεν υπάρχει πρώτα εμπιστοσύνη απ’ τους ίδιους στον εαυτό τους. "Η διαπραγμάτευση του Μνημονίου, δήλωσε, η Βάσω Παπανδρέου, ήταν ερασιτεχνική και η κυβέρνηση ανεπαρκής". Ο Λαός, κατά τις δημοσκοπήσεις, δηλώνει ότι καταλληλότερος για πρωθυπουργός είναι "ο κανένας". Και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας και δανειστές μας, ζητάνε να τοποθετήσουν "επίτροπο" – ουσιαστικό πρωθυπουργό – που θα ελέγχει τα οικονομικά μας.
Ποιος θα αναλάβει αυτόν τον "Ηράκλειο άθλο" να καθαρίσει τη χώρα από την "κόπρο του Αυγείου"; Μήπως, σε κεντρικό επίπεδο, ο Δημήτρης Ρέππας με τις γελοίες ασυναρτησίες του και τις ανομολόγητες παλινωδίες του; Ή μήπως σε περιφερειακό η Δήμητρα Μπάστα – Γεωργακοπούλου με τις γνωστές αποφάσεις της με τις οποίες κάλυψε άλλες παρανομίες; Όλοι αυτοί, με τις πράξεις τους και τις παραλείψεις τους, είναι υπεύθυνοι γι’ αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας. Και σαν να μη φθάνει αυτό, ενώ είναι πραγματικοί "ολετήρες", παρουσιάζονται από πάνω και ως σωτήρες. Υπέρτατος νόμος τους η σωτηρία της πατρίδας! Σύνθημά τους ο πατριωτισμός!
Πόσο δίκιο είχε ο Ελύτης όταν έλεγε ότι όλα τα δεινά στον τόπο μας οφείλονται στο γεγονός ότι οι πολιτικοί μας είναι – κατά κανόνα – άσχετοι με την ελληνική παιδεία, με συνέπεια να μη διαθέτουν την απαραίτητη καλλιέργεια που θα τους έδινε τη δυνατότητα να αποφύγουν τον ολισθηρό για τους ίδιους και επικίνδυνο για τους πολίτες δρόμο του Επιμηθέα. Και πόσο δίκιο επίσης είχε ο αμερικανός πρόεδρος Ουϊλσον που διακήρυξε ότι "ο πατριωτισμός – όταν μάλιστα προβάλλεται με το πρόσχημα της σωτηρίας της πατρίδας την οποία οι ίδιοι έχουν οδηγήσει στην καταστροφή – γίνεται, συχνά, το καταφύγιο των απατεώνων". Όποιος θέλει να σχηματίσει μια εναργή εικόνα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, δεν έχει παρά, από μαζοχισμό, να παρακολουθήσει τους τρείς αρχηγούς που μπαινοβγαίνουν στο Μαξίμου για να σώσουν τη χώρα.
Τους βλέπω και θυμάμαι το δίστιχο του Μανόλη Αναγνωστάκη, που, αν δεν το έγραψε γι’ αυτούς, τους ταιριάζει όμως απόλυτα: "Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε, τώρα τι τους λέμε";
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου